Marlot, een Haagse parel

Marlot. Vreemde benaming voor een Haagse woonwijk. On-Nederlands. Lijkt op een verbastering van Malloot, maar dat is het niet. Eigenlijk klopt de benaming Marlot niet en moet het Morlot zijn. Maar laten we bij het begin beginnen.

Zo’n vijf eeuwen geleden waren hier, tussen twee zogenoemde strandwallen (Leidsestraatweg-Benoordenhoutseweg en Bezuidenhoutseweg) weilanden en bossen te vinden. Langs beide wegen vond je enkele boerderijen. In de zestiende eeuw kocht ene Adriaan van der Velde zo’n boerderij om die te laten ombouwen tot buitenplaats. De nieuwe eigenaar liet onder andere een nieuw dak aanleggen, van blauwe dakpannen. Dat leverde het bouwsel de eretitel ‘Blaeuwe Caamer’ op. In 1640 verkreeg David de Morlot het optrekje.

David was een Fransman en van adel. Hij kwam in Bern (Zwitserland) ter wereld (in 1593) nadat zijn ouders Frankrijk ontvlucht waren. Via contacten van zijn vader vond hij in 1622 zijn weg naar Nederland. Hij werd stalmeester van stadhouder prins Maurits (1567-1625). Ook onder de opvolger van Maurits, Frederik Hendrik, bleef David aan het hof. Hij voedde prins Willem II op. In 1643 werd hij voorzitter van de Hoge Krijgsraad. Vanaf 1647 was David in dienst van prins Willem II. David was een edelman, militair en hof functionaris. Als dank voor zijn diensten was hem al het vruchtgebruik van de Baronie van Wassenaar toegekend. Later werd een deel van die Baronie afgescheiden en aan hem beleend. Het betrof een gebied dat bekend stond als ‘Tendenhout’, een term die waarschijnlijk is afgeleid van ‘aan het einde van het hout’, oftewel het Haagse Bos.

In Tendenhout lag het buiten de ‘Blaeuwe Caamer’. Het werd zo dus eigendom van David. Tendenhout kreeg de naam Morlot, verbasterd tot Marlot. De Blaeuwe Caamer werd aan het einde van de zestiende, begin zeventiende eeuw omgevormd tot Huize Marlot. Het huidige, gelijknamige pand stamt van begin achttiende eeuw. Ook toen werden weer oude delen in het nieuwe bouwwerk opgenomen. In 1917 kocht de gemeente Den Haag het gebouw en er werd een school in gevestigd. Het koetshuis werd de gymzaal. Sinds 1988 is het een kantoor.

Dat Den Haag Huize Marlot verwierf, hing samen met het plan om in dit gebied een villawijk te gaan ontwikkelen. In 1923 werd daartoe de opdracht verstrekt aan architect Co Brandes (1884-1955); een Haagse bouwmeester, aanhanger van de Nieuwe Haagse School. Dat was een nieuwe bouwstijl die uitging van strakke vormgeving, symmetrie, luxe uitvoering. De portiekwoning was een bedenksel van deze school, al zijn die in Marlot niet te vinden.

Co ontwierp de hele wijk tussen Benoordenhoutseweg, Landscheidingsweg, Bezuidenhoutseweg en het Park Marlot - de tuin van Huize Marlot, waarvan overigens de muren van de moestuin deels nog overeind staan. De bouw vergde drie jaar. Pronkstuk vormt de door Co ontworpen ‘Parkflat’, ook wel woonhotel genoemd, aan de Offenberglaan. Naast Huize Marlot verscheen in 1937 een door Co ontworpen tennishal annex clubhuis voor de ‘lokale’ tennisvereniging. Het complex overleefde de Tweede Wereldoorlog en is onder andere als filmlocatie gebruikt in de rolprent Soldaat van Oranje.

Maar er is meer. Wat te denken van de voormalige boerderij ‘Hoogwerf’, stammende uit de tweede helft van de zeventiende eeuw. Vorige eeuw geliefd als café-restaurant, doch inmiddels ook omgevormd tot kantoor. Een andere highlight vormt de kerk Onbevlekt hart van Maria, ook wel bekend als ‘Marlotkerk’, aan het Bloklandenplein. Gebouwd in 1947 met stenen afkomstig van woningen in het Bezuidenhoutkwartier die in maart 1945 ter offer vielen aan verkeerd afgeworpen Britse bommen.

De gelovigen uit Marlot hadden al langer nood aan een eigen kerk. In de oorlogsjaren bleek de tocht naar de Onze lieve vrouwe van Goede Raad-kerk aan de Bezuidenhoutseweg (een paar kilometer verderop) te gevaarlijk. Men startte dus een eigen kerk in de stalkamer van De Hoogwerf. Nadat de Duitsers De Hoogwerf vorderden, werden de kerkdiensten gehouden in boerderij Welgelegen, Zijdeweg 56. Later verplaatste men zich naar het huis van de familie Beers, aan de Zijdeweg 4. De Marlotkerk werd ontworpen voor Nicolaas Molenaar (1892-1973). Het naastgelegen transformatorhuis, nog met GEB op de gevel, is een monument.

Heel Marlot is nu een beschermd stadsgezicht. De wijk kent maar liefst zeventien Rijksmonumenten, waaronder Park Marlot, Huize Marlot, de tuin/ fruitmuren, de Parkflat, Hoogwerf en een aantal woningen. Er zijn ook nog twee gemeentelijke monumenten te vinden: de kerk en het transformatorhuis. En dat alles op een gebied van 450 bij 550 meter, water en groen niet meegerekend.

Omdat de wijk maar drie ‘toegangswegen’ kent (allen vanaf de Bezuidenhoutsweg), waarvan één alleen vanaf een parallelweg, blijven de wijkbewoners verschoond van doorgaand verkeer. En dat zorgt weer voor een aangename rust in deze Haagse parel op de grens met Wassenaar.