Melk is goed voor elk

Ik ben opgegroeid met de reclameslogan ‘Melk is goed voor elk’. En nog dagelijks drink ik mijn portie (karne)melk. Fietsend en lopend door Den Haag kijk ik ook graag naar mooie sporen van wat ooit een bloeiende zuivel­industrie was. 

De Sierkan

Lange tijd was de melk die mensen kochten van slechte kwaliteit. Ze werd afgeroomd of verdund met water en de hygiëne liet ook te wensen over. In de tweede helft van de negentiende eeuw drong het besef door dat de productie en verkoop van melk beter moest. Een belangrijk moment was in 1878 de oprichting van de ’s-Gravenhaagsche Melkinrichting, later bekend als ‘De Sierkan’, die als doel had “den verkoop van zuivere, onvervalschte, niet afgeroomde en niet verdunde melk”. Om de belofte van kwaliteit ook te kunnen waarmaken, had dit bedrijf boerderijen, zuivelfabrieken, winkels en melk-inrichtingen. Bij het vijftigjarig bestaan waren er meer dan vijftig winkels en
kiosken in Den Haag en omstreken. In de zomer had De Sierkan ook nog drie strandtenten. 

De Landbouw

Een ander zuivelbedrijf ontstond omdat enkele boeren niet tevreden waren over de prijs die ze voor hun melk kregen. Ze besloten een eigen melkinrichting te beginnen onder de naam ‘De Landbouw’. Ze bouwden een fabriek met winkel en melksalon en hadden al gauw vestigingen op meerdere plekken in Den Haag. In een melksalon stonden tafels en stoelen en konden de klanten genieten van frisse melk en andere zuivelproducten. 

Van Grieken

In 1899 begon Hendrik van Grieken, een boerenzoon uit Mijdrecht, een melkhandel in de Schilderswijk. Deze wijk was toen in aanbouw, dus het aantal klanten groeide. Ook begon Van Grieken aan andere melkslijters te leveren. In 1937 was een groter pand nodig en verhuisde het bedrijf, dat inmiddels een complete zuivelfabriek was, naar de Loosduinseweg. De klanten werden verleid met de verkoop-slogan ‘Voor gezonden en zieken, melk van Van Grieken’. 

Schoolmelk

In de dertiger jaren bleek uit onderzoek dat kinderen die op school melk kregen minder vaak ziek waren, zich beter konden concentreren, beter konden leren en langer waren. De Haagse schoolkinderen kregen in 1941 voor het eerst schoolmelk. In die oorlogstijd kwam deze extra aanvulling erg goed uit. Omdat, zeker in het begin, niet alle scholen een ijskast of koelkast hadden, hebben nog hele generaties niet al te beste herinneringen aan de lauwe melk die ze moesten drinken. 

Fusies

Door een hele reeks aan fusies bestaan de Haagse zuivelbedrijven niet meer als zodanig. Maar we kunnen nog wel, lopend of op de fiets, een aantal mooie of leuke details terugvinden van hun aanwezigheid in Den Haag.

Boek ‘Het leven begint met melk’ 

Wil je meer weten over de melkbedrijven die er in Den Haag geweest zijn, lees dan Het leven begint met melk - Geschiedenis van de zuivel-industrie in de Haagse regio. Van J.J. Havelaar en A.G. van der Horst-Voorn.

Het is ook de moeite waard om de website van de Stichting Haags Industrieel Erfgoed eens te bekijken. Deze stichting zorgt ervoor dat de kennis over Haagse bedrijven en hun gebouwen wordt vastgelegd en voor iedereen toegankelijk is. Ze publiceert boeken, organiseert excursies en heeft een prachtig register opgezet van Haagse Bedrijven Toen en Nu: shie.nl/projecten/bedrijven-toen-en-nu/