Meisje met mandje: Leyweg

Een fietstochtje naar Den Haag op een mooie voorjaarsdag is altijd een feest. Laat ik eens richting de Leyweg gaan. Om mij beter te kunnen oriënteren, doe ik de laatste etappe alsof ik nog thuis woon aan de Soestdijkse­kade. Ik fiets door het Zuiderpark, kom uit bij het witte villawijkje met de sterrenwacht bij de Loevesteinlaan en ga verder richting Eurocinema - althans, waar deze ooit stond. Ik had al gehoord dat er nieuwbouw was. De luifel of poort met de letters ‘Winkelcentrum Leyweg’ is niet te missen. Hier begint de Leyweg.

Afstappen dan maar; het is nu een voetgangerspromenade. Ik herken het voormalige Vroom & Dreesmanngebouw niet meer. De middenberm is veranderd in een winkelstrip. Alleen het gedeelte rechts, gezien vanaf de Hengelolaan, lijkt nog een beetje op de Leyweg zoals ik die ken. Gelukkig is het plein voor de Lodewijk en Antonius van Padua (inmiddels Emmauskerk) met de markante klokkentoren nagenoeg onveranderd. En tot mijn vreugde staat ze daar: het beeld Meisje met mandje. In al haar bescheidenheid eigenlijk mijn enige echte houvast hoe het hier lang geleden was.

Het was de tijd dat er bij ons aan de Soestdijksekade nog geen DHL, PostNL, Coolblue, AH of Picnic langskwamen, maar wel de melkboer met ‘losse’ melk, de bakker met vers brood, de schillenboer, het oliemannetje en de scharensliep die langs de huizen trokken. De tijd waarin er ‘Opruiming’ op de winkels stond in plaats van ‘Sale’, en we Exota dronken. De eerste televisie bracht elke dag het NTS-journaal met Rien Huizing en op zaterdagavond mochten we opblijven voor de muzikale show van Willy en Willeke, de ongein van Een Paar Apart, de aardige Rudi Carrell Show, het spannende Gulden Schot, of de eenvoudige humor van de Boertjes van Buuten.

In die tijd gingen de tafels en stoelen met bolpoten bij ons het huis uit en kochten mijn ouders Formule meubels, kregen de schoorsteenmantels een facelift en verdween de terrazzo-vloer in de gang onder vloerbedekking. De kolenkachel werd vervangen door een gaskachel. Het was ook de tijd - althans in katholieke kring - dat de mis in het Nederlands werd opgedragen, de priester zich naar de gelovigen keerde en er maandelijks een beatmis was. De angstaanjagende muurschilderingen in de kerk verdwenen onder witkalk.

Niet alleen vulde een nieuwe wereld onze huiskamer, ook mijn wereld buiten werd elk jaar interessanter. Ik was maar een enkele keer in de wijk Morgenstond geweest. Mijn moeder was coupeuse en deed soms een vriendendienstje voor familie. Zo kwamen we af en toe in de Wapserveenstraat. Mijn oom had daar een muziekwinkel. Maar met de komst van Vroom & Dreesmann aan de Leyweg kwamen we vaker in Morgenstond. Op de Leyweg kon je ademhalen: het was er open, overzichtelijk, licht. Fris en nieuw. Geen kronkelstraatjes, maar rechte lijnen. Winkels met vitrines op de stoep om hun koopwaar te tonen. De Leyweg was lang en breed. Door de lengte was de HEMA voor ons een uithoek. Wat een verschil met de binnenstad, waar alles dicht op elkaar stond. Voor ons was de Leyweg er voor speciale inkopen, niet voor de dagelijkse boodschappen - die deden we in de buurtwinkels.

Was het er echt gezellig? Ik kan me niet herinneren dat mijn zussen uitgingen naar de Leyweg. Eén keer naar The Sound of Music vonden ze wel genoeg. Zelf zat ik nog in de korte broekenfase; uitgaan was nog ver weg. Petula Clark met haar hit Downtown hielp ook niet om de Leyweg op de kaart te zetten - zij benadrukte dat je ‘het’ in de binnenstad moest zoeken. Nadat de baard in mijn keel was gekomen, begon ik ‘het’ te begrijpen. Niet veel later vond ik - bijna in het centrum - bij dansschool Constandse aan de Toussaintkade de liefde van mijn leven. Niet hartje centrum, maar Petula zou het goed gerekend hebben.

Deze mijmeringen gaan door mijn hoofd terwijl ik naast het meisje zit. Het beeldje werd geschonken door V&D bij de opening van hun filiaal aan de gemeente Den Haag. Kunstenaar Adri Blok heeft het gemaakt. Mogelijk was de keuze voor haar ingegeven doordat op de Rotterdamse Lijnbaan haar beeld De Trommelslager was geplaatst. De Leyweg was ook een beetje afgekeken van de Lijnbaan.

Het is een braaf beeldje: een jong meisje met een salopette aan, dat iets op de grond zoekt om te plukken en in haar mandje te doen. Wat er om haar heen gebeurt, lijkt ze niet op te merken. Het is geen aandachttrekker of opzichtig beeld. Soms wordt het beeld ‘winkelend meisje’ genoemd - dat zou kunnen - maar ze lijkt niet iets uit een schap te halen.

Aanvankelijk stond ze met haar rug naar de winkels, in lijn met V&D en De Gruyter, de eerst-volgende winkel na het plein. Een paar jaar later stond ze met haar sokkel op een stenig platform, zodat je er even kon zitten. Na een korte wandeling heeft ze een nieuwe plek gevonden, dichter bij de kerk. Ze staat nu vlak bij een sliert banken. Dat ze er 65 jaar later nog prachtig uitziet, zegt veel over de waardering voor het beeld. Mooi dat - ondanks alle veranderingen om haar heen - het meisje met mandje zichzelf is gebleven.