Links of rechts in het ijspaleis

Misschien heeft bijna geen inwoner het gemerkt, maar sinds de vrijspraak van Richard de Mos begin mei ligt de Haagse politiek plat op haar gat. Dat wil zeggen: begon de coalitie van vijf partijen zo te wankelen, dat zij oud-politici te hulp riep en desondanks uit elkaar viel. Nu is het stil, maar dat is natuurlijk de stilte voor de storm. Die zal nog wel opsteken, misschien zelfs nog voor de eerstvolgende raadsvergadering op donderdag 7 september.

Eigenlijk was de val van de coalitie van D66, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA al ingebakken. Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 kwam Den Haag pas in september, als allerlaatste gemeente, met een nieuw college: een kopie van het oude, en die piepte en kraakte al van de onderlinge onmin. 

Maar er zat weinig anders op. De Mos’ Hart voor Den Haag was de grootste partij geworden, maar hangende de rechtszaak vanwege corruptie sloten D66 en GroenLinks samenwerking uit. En VVD, CDA en CU hadden te weinig zetels om met Hart voor Den Haag een college over rechts te vormen. 

‘Hou elkaar een beetje heel’

Ironisch genoeg droeg het samenwerkingsakkoord dat de coalitie in september 2022 presenteerde de titel: ‘Voor een stad die tegen een stootje kan’. Voor de coalitie zelf was de vrijspraak van De Mos in ieder geval een klap te veel. Daarom riep het stadsbestuur eind juni oud-VVD-raadslid en oud-minister Bruno Bruins te hulp. Hij kwam bemiddelen, sprak met alle dertien partijen in de Haagse gemeenteraad en beval aan om te verkennen of Hart voor Den Haag kan deelnemen aan de coalitie en het college. En noteerde aan het eind van zijn brief aan de raad: “Hou elkaar een beetje heel.”

Ook al vergadert de gemeenteraad met het logo van Den Haag - vrede en recht - aan zijn voeten: dat lukte niet. Op 29 juni, aan het einde van een urenlang, verhit debat over de brief van Bruins, besloot de VVD uit de coalitie te stappen. Aanleiding was de weigering van GroenLinks en PvdA om in gesprek te gaan over deelname van Hart voor Den Haag aan de coalitie - ze wilden het college niet nog rechtser maken dan het al was. De VVD-wethouders Anne Mulder en Kavita Parbhudayal dienden direct hun ontslag in, zij wilden niet verder alsof er niets was gebeurd.

Dat is de situatie die oud-CU-Kamerlid en oud-minister Arie Slob vier dagen later aantrof, toen hij in opdracht van het gemeentebestuur de mogelijk-heden ging verkennen om een nieuwe coalitie te vormen die op een meerderheid kan steunen in de raad. En dat is de situatie nog, ondanks de twintig gesprekken die Slob voerde met alle betrokkenen, waarin hij proefde dat iedereen een ‘gezamenlijke weg voorwaarts’ wil vinden. Na de zomervakantie, die zoals Slob hoopt de Haagse politiek rust en reflectie zal bieden, pakt hij de draad weer op.

Over rechts?

Laten wij intussen het puzzeltje bijna afmaken. Want zo moeilijk is het niet. De bal ligt bij D66. De hamvraag is of die partij bereid is om GroenLinks en de PvdA uit de trojka te gooien en over rechts te gaan. Belangrijk is dan hoeveel wisselgeld alle betrokkenen in hun jaszakken hebben. En of ze bedenken dat het linkse of rechtse gehalte van de nieuwe coalitie ook tot uitdrukking kan komen in een nieuw akkoord. Daarom reik ik Slob alvast een werktitel aan: ‘Voor een stad die een linkse directe kan opvangen’.