Haagse beek kabbelt straks weer rond het Binnenhof

Het Binnenhof trok veel aandacht eind vorige maand. Ook al is het grotendeels afgesloten voor nieuwsgierige bezoekers (alleen Algemene Zaken en de Trèveszaal zijn bereikbaar): ik kan er nu echt niet omheen. Sterker, ik zal aan deze knipogen naar de Haagse historie twee edities van Haagse Kwesties wijden. 

Deze eerste gaat over de kersverse artist impressions van de slotgracht die om de historische gebouwen wordt gegraven. De tweede zal over de tijdcapsule gaan, die 99 jaar verborgen lag onder het standbeeld van Willem II te paard aan de Hofvijver en die bij de verbouwing is gevonden.

Maar eerst de Hofgracht rond het Binnenhof. Het plan om die in oude luister te herstellen, brengt me bij Willem V van Oranje-Nassau, die van 1766 tot 1795 de laatste stadhouder was van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Willem V verrijkte het Binnenhof met een paleis. Om precies te zijn, met het Stadhouderlijk Kwartier in de zuidhoek van het Binnenhof. Architect Friedrich Ludwig Gunckel had dat zo ontworpen, dat de Haagse beek die uitmondt in de Hofvijver langs de lange zijde van de balzaal kabbelde. Dat moet een serene sfeer hebben gegeven, toen Willems dochter Louise op  12 oktober 1790 in ondertrouw ging en de balzaal in gebruik nam.

Huilen

Lang hebben Willem V en de zijnen niet van paleis en balzaal kunnen genieten. In 1795 vluchtte de stadhouder naar Engeland voor de Franse revolutionairen, die hem al in 1793 de oorlog hadden verklaard en steeds verder oprukten. Twee dagen na de capitulatie van Utrecht op 16 januari 1795 roept Willem V de Staten-Generaal bijeen in de balzaal. Hij wil een afscheidsbrief voorlezen, maar hij komt niet veel verder dan de eerste regels omdat hij moet huilen. Zijn vertrek uit Den Haag is vervolgens een heuse uittocht. Een stoet van achttien wagens vol porselein, schilderijen, kunstvoorwerpen, zilver en goud rijdt over de Scheveningse weg naar het strand, waar een zeilboot klaarligt om alles en iedereen naar Engeland te ver-schepen. De balzaal gaat een leven tegemoet als plaats van samenkomst van de volksvertegenwoor-diging. Eerst kortstondig (1796 - 1798) van de Nationale Vergadering, maar van 1815 tot 1992 van de Tweede Kamer.

Intussen is het in zwang geraakt om grachten te dempen. Dat waren immers open riolen, die een gevaar vormden voor de volksgezondheid. Het gemeente-bestuur van Den Haag beschouwde het dempen van grachten als een ‘duidelijke opluistering van de stad’. In 1862 verdween de gracht rond het Binnenhof dan ook. 

Wiegel ankert in Hofvijver

Pas in de 21ste eeuw zou het Haagse stadsbestuur weer de waarde inzien van binnenwater in de stad. Maar één man had dat eerder in de gaten: commissaris van de koningin in Friesland Hans Wiegel. Eind april 1992 legde hij het Friese statenjacht Friso aan in de Hofvijver. Het was zijn manier om het feest ter ere van de opening van de nieuwe Kamerzaal glans te geven. Aan boord ontving kapitein Wiegel politieke vriend en vijand. Hij haalde alle kranten, want het was natuurlijk een geweldige stunt. Fryslân is vol in beeld.

Ophaalbrug?

Al gaat de verwezenlijking nog minstens vier jaar duren, renovatie van de Hofgracht wordt minstens zo’n grote stunt. Het Rijksvastgoedbedrijf, opdracht-gever voor de renovatie van het Binnenhof, voert de veiligheid van medewerkers van het Binnenhof aan als argument om de gracht terug te brengen in het stadsbeeld. Of dat hout snijdt, betwijfel ik. Dan zou je de geplande brug naar het Buitenhof toch mínstens moeten kunnen ophalen.