Terug naar de groene stad aan zee

Het is niet eenvoudig om in de schoenen van Hans Roodenburg te stappen, die een dozijn jaren op deze plek alles rond rechten & plichten behandelde. Als opvolger gooi ik het over een andere boeg. Ik noem de rubriek ‘Haagse kwesties’. Er kan van alles in aan de orde komen. Het idee is een informatieve rubriek te maken, die maandelijks verschijnt en die ingaat op – inderdaad – een Haagse kwestie.

In deze eerste aflevering zal ik mijn achtergrond toelichten. Ik ben Milja de Zwart, een echte Hagenees, hoewel ik vanaf 1970 een kwart eeuw via Zoetermeer verdwaald raakte in de Rijnmond. Ik kwam terug in Den Haag omdat ik overstapte van de Haagse, politieke journalistiek naar de woordvoering voor de gemeente Den Haag. Sindsdien is Den Haag behalve mijn werkkring – zij het niet meer voor de gemeente - ook weer mijn woonplaats. 

De Haagse kwestie die ik als eerste bij de kop wil vatten is de manier waarop hier wordt omgegaan met wat de openbare ruimte heet: de ruimte die je ingaat zodra je een stap buiten je voordeur zet. Bij voorkeur is die schoon, heel, veilig en aantrekkelijk. Je wilt niet eerst in een hondendrol trappen, dan struikelen over losliggende stoeptegels, je rijwiel zien te bevrijden uit een kluwen verweesde fietsframes en tot slot op je kop geslagen worden door een tasjesrover.

Huiskamer van de stad

De openbare ruimte wordt vaak vergeleken met de huiskamer van de stad. Het is de plek waar onze paden elkaar kruisen. Hoe die ontmoeting verloopt, is afhankelijk van de sfeer in die huiskamer. Dat is logisch, maar ook wetenschappelijk aangetoond door de Amerikaanse wetenschapper George Kelling, die in 1982 de ‘Broken Windows Theory’ ontwikkelde. 

Kelling schreef: “Stelt u zich een gebouw voor met een paar gebroken ruiten. Worden die niet gerepareerd, dan gooien vandalen er nog een paar in. Vervolgens gaan ze het gebouw binnen en maken er hun hangplek van.” Troep trekt troep aan, zo kan je Kellings theorie samenvatten. Na Kelling is er veel wetenschappelijk onderzoek gedaan, ook in Nederland, dat dit verband aantoont.

Haags bomenzand

Den Haag heef dit al in de jaren tachtig onderkend. Sindsdien is er veel gedaan om de sfeer in de buitenruimte van de stad te verbeteren. Dat loopt van plaatsing van ondergrondse afvalcontainers tot het maken van groeiplaatsen voor bomen, gevuld met Haags bomenzand van geheime receptuur. Groeiplaatsen? Jazeker, een Haagse uitvinding uit de jaren negentig, ontwikkeld om de inmiddels 160 jaar oude Postzegelboom voor Paleis Noordeinde te redden, maar intussen toegepast van de Lange Vijverberg tot aan het Lange Voorhout.

Voor mij was dit een van de redenen om van de Rijnmond terug te verhuizen naar de groene stad aan zee, de titel die de stad graag draagt. Maar dit beleid is bepaald niet onomstreden, want over de inrichting van de huiskamer van de stad is altijd veel te doen. Er wordt vaak tot aan de Raad van State toe tegen geprotesteerd. Het bomenbeleid is misschien nog wel het heetste hangijzer in Den Haag. Ik hoef maar te herinneren aan het verzet tegen kap – en vervanging - van de kastanjes aan de Toussaintkade. 

Laten we daarom kijken hoe Den Haag het getalsmatig doet vergeleken met Rotterdam en Amsterdam. Den Haag telt 117.000 straatbomen, dat is dus zónder het Haagse Bos en zónder alle parken. Waar zetten we dat getal tegen af? Het aantal inwoners? Het stedelijke oppervlak? Of het aantal huishoudens?

Dit is de uitkomst van al die manieren van kijken. Als je de bomen per inwoner telt, is Amsterdam het groenst (10 bomen voor elke 33 inwoners), staat Rotterdam op 2 (10 bomen per 40 inwoners) en Den Haag op 3 (10 bomen per 46 inwoners). Kijk je naar het stedelijk oppervlak (dus zonder het water mee te tellen), dan wint Amsterdam ook, met 1600 bomen per vierkante kilometer. Kijk je tot slot naar het aantal huishoudens, dan doet Rotterdam het ’t best: 5 bomen per 10 huishoudens.

Hm, denk ik nu als ex-verdwaalde Hagenees. Toch maar weer naar de Rijnmond terugverhuizen?