Een kale Prinsjesdag

Vanwege corona hebben we een onwezenlijke Prinsjesdag achter de rug. Geen oefeningen met paarden, vuurwerk en schreeuwende kinderen op het strand. Geen rijtoer, geen hoedjesparade, geen beelden vanuit de Ridderzaal, geen schoolkinderen met vlaggen, nauwelijks publiek. Maar wel met prachtig weer, de warmste Prinsjesdag ooit gemeten. Dat is meestal ook wel anders.

Het zet me aan het denken over de manier waarop ik tot nu toe Prinsjesdag heb beleefd. Als Haags meisje was ik natuurlijk altijd vrij op Prinsjesdag. Ik zal ook vast wel eens met een vlaggetje langs de route van de Gouden Koets hebben gestaan. Al is dat niet in mijn geheugen gegrift. Maar dat komt misschien omdat wij er thuis niet zo van waren. Niet zozeer van de Oranjegezinden en niet zozeer van het vertoon. Waarom eigenlijk niet?

Luitenant

Omdat mijn vader als dienstplichtig militair, om precies te zijn luitenant, in de jaren vijftig vaak straf kreeg wanneer hij met zijn compagnie te laat was met het strijken of hijsen van de vlag of met het presenteren van het geweer. Dan werd hij een dag of wat in de kazerne opgesloten, mocht hij niet naar vrouw en kind. Je hoeft maar Prinsjesdag te noemen, en deze herinneringen komen bij hem opborrelen. Wel is er een positieve kant aan al die straf: de dagen dat hij niet naar huis mocht, tellen mee voor zijn pensioen.

Later, in de jaren tachtig en negentig, had ik het als politiek journalist altijd enorm druk in de week voor Prinsjesdag. Ook in het weekend. Elke zichzelf respecterende krant maakte een themanummer, waarin al het nieuws uit de miljoenennota stond. Je kon de stukken op vrijdag halen, wel een steekwagentje meenemen was het devies. Er waren persconferenties op departementen. We hielden interviews, met de premier of met de minister van Financiën. Achtergrondgesprekken met financiële woordvoerders, die ons alvast vertelden wat de insteek van hun partij zou worden bij de Algemene Politieke Beschouwingen over de nog te presenteren begroting.

Embargo

Alles onder embargo tot Prinsjesdag, en wel het moment van het uitspreken van de Troonrede. Voor de kranten betekende dat: het nieuws ophouden tot de woensdag na Prinsjesdag. Dit ging door tot de millenniumwisseling. Toen begon iedereen zich af te vragen of de lezers het nog wel interessant vonden, die bijagen, die steeds meer als mosterd na de maaltijd kwamen. Ook omdat het meeste nieuws al ruim voor Prinsjesdag op straat lag. Dan had Frits Wester alle belangrijke stukken weer eens te pakken. Of een journalist van het NRC. Het is mijzelf ook een keer gelukt om de belangrijkste cijfers een week voor Prinsjesdag te kunnen publiceren. Hoe? Daar zwijg ik natuurlijk over. Maar onthoud één ding: het enige schip dat van boven lekt, is het schip van Staat. Hoe dan ook krijgt de pers sinds 2014 geen stukken meer onder embargo. Wat het journaille niet verhindert om nog steeds het meeste nieuws al voortijdig te publiceren.

Dranghekken

Weer later, toen ik voor de gemeente Den Haag werkte, moest ik op Prinsjesdag altijd van het stadhuis naar de Kloosterkerk zien te komen, want daar moest ‘mijn’ wethouder speechen voor ondernemers en was er aansluitend een bijeenkomst van de bestuurders van de vier grote steden. Dat betekende dat je de route van de rijtoer moest oversteken. Je kreeg dan een aparte band om je arm, zodat je ondanks dranghekken heen en weer kon pendelen.

Dergelijke bijeenkomsten, speeches, het drukke Lange Voorhout waar alle ‘bewoners’ hun entree ombouwen tot tribune voor vrienden, zakenrelaties en klanten die de stoet willen toezwaaien – dat was er allemaal niet dit jaar. En alle gemeenschappelijke activiteiten van mijn huidige werk, de borrels en de toespraken waren vervangen door een online samenzijn met de Troonrede als hoofdschotel en een quiz toe. En, niet te vergeten, thuisbezorgde oranje tompoucen om daar voor de thuiswerkers extra cachet aan te geven. Maar het blijft gek, zo’n kale Prinsjesdag.