Boze boeren in Den Haag

Den Haag was er klaar voor, woensdag 22 juni: boze boeren welkom, maar hun trekker moesten ze thuislaten. Of de boeren zouden luisteren, daar waren de Haagse autoriteiten kennelijk niet helemaal gerust op. Het gemeentebestuur had daarom het leger gevraagd om de stad te beveiligen tegen oprukkende tractoren.

Op mijn dagelijkse fietstochtje van huis naar werk zag ik vanaf maandag op tactische plaatsen in de stad stalen barrières verschijnen. Bij de Denneweg en aan het eind van de Parkstraat bijvoorbeeld. Ik vond het wat overdone; de stad is immers al onneembaar vanwege alle opgebroken straten, kades en tramsporen. Maar blijkbaar hadden de stadsbestuurders het idee dat je beter safe dan sorry kon zijn.

Soldaten in de Parkstraat

Woensdagochtend zag ik zware legervrachtwagens bij de versperringen. Militairen en politie zaten intussen op het sluitstuk van de stalen barrière van het zonnetje te genieten. Toch wel een surrealistisch beeld: soldaten in de Parkstraat. Ik kon me er maar net langs wurmen in de Kazernestraat, die zijn naam al een eeuw geen eer meer aandoet. In 1919 brandde namelijk de Oranjekazerne af, die zijn achteruitgang aan dit straatje had. Halverwege de middag waren de legervoertuigen en militairen weer weg, dus was waarschijnlijk het signaal gegeven dat de kust veilig was.

Het boerenprotest op deze zomerdag in 2022 had natuurlijk een voorgeschiedenis. Die begon in 2019, met als aanleiding politieke discussie over inkrimping van de veestapel. Die was opgelaaid door de uitspraak van de Raad van State, eerder dat jaar, dat het Nederlandse stikstofbeleid in strijd was met Europese natuurwetgeving. Dit alles was niet alleen de boeren rauw op het dak gevallen. Editie NL peilde de stemming onder het publiek en concludeerde dat een ruime meerderheid, 84%, de boeren steunde.

Noordeinde als sluipweg

Op 1 oktober 2019 kwamen uit het hele land duizenden boeren in optocht naar Den Haag. De Haagse burgemeester had de organisatoren van de demonstratie toegezegd dat er 75 trekkers naar het Malieveld konden komen. Het werden er 2200. Twee weken later kwamen ze weer. Weliswaar met minder trekkers, maar die kwamen ondanks inzet van het leger via het Noordeinde als sluipweggetje wél tot aan de Hofvijver. Sommige boeren bleven daar slapen. De volgende ochtend boden ze voorbijgangers een boerenontbijt aan. Dat viel goed, ze hadden het publiek opnieuw mee. Maar het Haagse gemeentebestuur had het toen wel gehad. Op 22 juni 2022 haalde nog maar één trekker het Malieveld. De andere 20.000 (schatting organisatie) stonden in Stroe. 

Ravijn tussen boer en burger

Hiermee is niet het hele verhaal verteld van boerenprotesten in Den Haag. Het toeval wil dat ik eind jaren 80, begin jaren 90 als beginnend politiek verslaggever de portefeuille landbouw toegeschoven kreeg. En ondervond dat er naast de kloof tussen de burger en de politiek een nog dieper ravijn bestaat: dat tussen boer en politiek. Of nog erger: tussen boer en burger.

In 1989 – 1990 togen ook boze boeren naar het Binnenhof. Toen speelden er andere zaken. Het Europese landbouwbeleid ging aan zijn eigen succes ten onder en er waren melkplassen en boterbergen ontstaan. Gesubsidieerde overproductie, waarover ik regelmatig schreef. Uit protest tegen prijsverlagingen, die boeren fataal konden worden, blokkeerde op 1 maart 1989 een konvooi van honderd trekkers en duizenden demonstrerende boeren, die per trein naar Den Haag kwamen, het ministerie van Landbouw en Visserij aan de Bezuidenhoutseweg. Ze drongen ook binnen bij de SER, aan de overkant van de straat, waar een vergadering van het Landbouwschap was gepland. Ze koelden hun woede door in het pand erwten te strooien (?) en buiten een vuurtje te stoken. De boeren wisten ook het partijkantoor van de VVD te vinden, waar ze om een onderhoud met de toenmalige minister van Milieubeheer vroegen: Ed Nijpels moest de boeren een ‘redelijke milieumaatregelen’ beloven. L’histoire, se répète. Laat ik nou half juni Ed Nijpels op de radio hebben horen zeggen dat we wel maatregelen zullen móeten nemen. Een inzicht dat de leden van de VVD niet delen. Die stemden op een partijcongres tegen de stikstofplannen en voor weer lekker 130 scheuren op de snelweg.