Lourdes in Den Haag

In het overwegend katholieke Limburg en Brabant zijn ze volop te vinden. De Lourdesgrotten die naast de vele kerken, kloosters, kappellen en wegkruisen zo tekenend zijn voor het zuidelijke deel van Nederland. Minder bekend is dat ook in Den Haag een nabootsing staat van de bijzondere ontmoeting tussen het Franse meisje Bernadette en Maria, de moeder van Jezus. In het toeristisch centrum van Scheveningen, vlak naast het circustheater, en op steenworp afstand van strand en boulevard bevindt zich in een kapel een Lourdes­grot waar al meer dan 110 jaar gelovigen en belangstellenden uit binnen- en buitenland bidden, stilte zoeken en een kaarsje opsteken. 

Bernadette Soubirous wordt op 7 januari 1844 te Lourdes, Frankrijk, geboren. Ze groeit op als een eenvoudig en ziekelijk kind in een arm molenaarsgezin. Bernadette is veertien jaar als ze op 11 februari 1858 samen met haar zusje en een vriendinnetje hout gaat sprokkelen. Vanwege haar astma blijft Bernadette alleen achter bij een beekje waar ze haar schoenen uittrekt om het waterstroompje over te steken naar een rotspartij genaamd Massabielle. Als er plots een windvlaag opsteekt en Bernadette daardoor naar een hoger gelegen grot kijkt, ziet ze in een zee van licht een mysterieuze verschijning staan. Het is een dame, gekleed in een lang, wit gewaad met een blauwe gordel. Op iedere voet prijkt een goud-gele roos. Om haar arm hangt een rozenkrans. Met een vriendelijke blik en gevouwen handen kijkt de vrouw liefdevol naar de verbaasde Bernadette die op dat moment overmand wordt door spirituele sereniteit. De wonderbaarlijke gebeurtenis is kort, maar overweldigend krachtig. 

In de maanden die volgen krijgt Bernadette de verschijning nog zeventien keer te zien. Tijdens één van die ontmoetingen vraagt de dame in het wit om bij de grot een bron te graven. Bernadette weet dan nog niet dat het water voor miraculeuze genezingen zou zorgen. Op een later moment stelt de vrouw zich voor als de Onbevlekte Ontvangenis. Bernadette die de betekenis van de woorden niet kent, begrijpt pas later dat het de Heilige Moeder Maria is. Na de laatste verschijning op 16 juli 1858 groeit bij het jonge meisje het gevoel om een religieus leven te gaan leiden. In 1864 besluit Bernadette het klooster in te gaan. Haar gezondheidstoestand, die altijd al broos is geweest, verslechtert gedurende de tijd. Bernadette is vijfendertig jaar oud als ze op 16 april 1879 overlijdt. Op haar sterfbed ziet ze nog eenmaal Maria. De wonderbaarlijke gebeurtenissen in Lourdes hebben zich inmiddels als stromend wijwater verspreid over Frankrijk en andere delen van Europa. Ondanks de sceptici, die het verhaal van Bernadette niet serieus nemen, groeit het stadje aan de voet van de Pyreneeën uit tot een bedevaartsplaats waar gelovigen, pelgrims en zieken naartoe gaan voor gebed, devotie en genezing. In tal van plaatsen verschijnen kopieën van de Lourdesgrot. 

Op 19 december 1912 wordt in Den Haag de parochie Onze Lieve Vrouw van Lourdes opgericht. Het kerkbestuur koopt voor 150 duizend gulden een lap grond aan het Gevers Deynootplein voor de bouw van een kerk met klokkentoren en parochie, een katholieke school, een reeks herenhuizen en een kapel ter ere van Maria. De bekende architect Alexander Kropholler krijgt de prestigieuze opdracht. Het enorme project loopt vanaf het begin al vertraging op. De schoonheidscommissie is het niet eens met de vorm en bepaalde details van kerk en toren. Het verschil van inzicht met Kropholler en het niet verkrijgen van de noodzakelijke gemeentelijke bouwvergunning zorgen voor oponthoud, met als gevolg dat in 1913 alleen de Lourdeskapel, de onderlaag met portaal en de pastorie worden gebouwd. Als de goedkeuring voor de bouw van de kerk en de toren op advies van de commissie in 1917 weer niet wordt afgegeven trekt de zeer beledigde architect zich terug. Drie jaar later levert bouwmeester Kees van Moorsel, leerling en vervanger van Kropholler, een ontwerp in die door de schoonheidscommissie wel wordt goedgekeurd. 

Op 11 februari 1924, op de feestdag van Onze Lieve Vrouw van Lourdes, wordt de eerste steen gelegd door de deken van Den Haag, de zeereerwaarde heer H. van Dam. De kerk, de herenhuizen en de school komen in 1925 gereed. Ondertussen is de kas zo goed als leeg geraakt. Door de naoorlogse omstandigheden in Europa zijn de bouwmaterialen drie keer zo duur geworden. Het zorgt ervoor dat voorlopig wordt afgezien van de torenbouw. Pas veertig jaar later zien we aan de Berkenbosch Blokstraat in Scheveningen het huidige beeld ontstaan van de Lourdeskapel, de statige klokkentoren, de naastgelegen pastorie met daarachter het in 2005 aan de eredienst onttrokken en nu als evenementenlocatie dienende kerkgebouw. 

De Lourdeskapel met vierkant torentje en naaldspits is gemaakt van bakstenen met toepassing van natuurelementen. Tegen de gevel bevindt zich in een ronde omlijsting een pelikaan die haar jongen voedt met bloed. Het oudchristelijk zinnebeeld staat voor opofferingsgezindheid en opstanding en is gemaakt door de beeldhouwer Joseph Mendes Da Costa. In de met houten bekapping overdekte kapel staat achter het altaar een verkleinde maar nauwkeurige weergave (1:13) van de grot waar Maria verscheen aan Bernadette. In een nis staat een beeld van de Heilige Maagd. Daaronder draagt een engel een stuk gesteente uit de echte grot van Lourdes. Het geheel is ontworpen door de beeldhouwer Leo Stracké. Voor het altaar, waarop altijd bloemen staan, is in verguld reliëf de wonderbaarlijke verschijning afgebeeld. Tegenover de grot prijkt op de achtermuur een door de Scheveningse kunstenaar Toon Ninabar van Eyben gemaakte fresco van onder andere de Tenhemelopneming van Maria. De Lourdeskapel, die iedere dag geopend is, biedt nog veel meer. Naast spiritualiteit zijn er tal van bezienswaardigheden. Het maakt een bezoek meer dan waard.