Herinneringen van een ex-Hagenaar; school

Niet geboren maar wel vanaf begin 1934 getogen op de Escamplaan 43, ging ik in september 1936 naar de kleuterschool in de Kootwijkstraat en aanvankelijk vond ik dat best leuk. Mij was, met vele anderen kleuters, juffrouw Annie toegewezen, die heel aardig was. Een van onze belangrijke bezigheden op dit schooltje was het eindeloos matjesvlechten, wat achteraf bezien in educatieve zin weinig om het lijf had. Ook de vele liedjes met vaak een duidelijk katholieke grondslag voegden weinig toe aan de ontluikende intelligentie van de aanwezige kleuters. Maar het hield ons op een vermakelijke manier bezig en was dus al met al een plezierige ervaring.

Dit veranderde in het tweede jaar rigoureus, toen ik onder het onnodig strenge regime kwam te vallen van de non, ‘zuster Serpentia’*, die mij juffrouw Annie nooit heeft kunnen doen vergeten. Zo tegen Sinterklaastijd was er iets voorgevallen - wat precies weet ik niet meer - dat mijn moeder of oudste broer noodzaakte mij te vertellen dat Sinterklaas niet bestond. Ik meldde dat, plichtsgetrouw als ik was, de volgende dag aan het schoolgenootje naast mij, die dit onmiddellijk weer doorvertelde aan zuster Serpentia, die op haar beurt de zaak in de middagpauze weer aanhangig maakte bij zuster ‘Secretia’*, die in de naast ons liggende klas de orde bewaarde. (*vrij, naar wijlen Seth Gaaikema). ’s-Middags werd er plotseling hevig op de verbindingsdeur van het belendende lokaal gebonsd en ‘dat Karel maar even bij de deur moest komen’. Nou, ik kreeg door de dichte deur van onder uit de zak van iemand die ongetwijfeld zwarte Piet moest zijn. Het resultaat hiervan was dat ik enige dagen later, op de ‘feestdag’ van Sinterklaas, met grote angsten zover mogelijk van het podium wegbleef waar de Goedheiligman en zijn Pieten vertoefden. Dit voorval was er mede de oorzaak van dat de ‘kakschool’ voor mij al gauw veel van zijn glans verloren had. Een tweede voorval, maar nu in de eerste klas van de lagere school, versterkte mijn ontluikende afkeer van het schoolgebeuren. Bij een van de gelegenheden, toen mijn moeder en ik mijn oudere broer Tom van de lagere school in de Weesperstraat afhaalden, streek de juf van de eerste klas mij vriendelijk over de bol en zei: “Als jij volgend jaar bij mij in de klas komt, mag je het bord schoonvegen en de schriftjes ronddelen”. Dit klonk mij veelbelovend in de oren, maar toen ik na maanden in de klas bij juffrouw Korpel nog steeds geen enkele keer de beloofde handelingen had mogen verrichten, kreeg mijn vertrouwen in de mens in het algemeen, en in juf Korpel in het bijzonder, een gevoelige deuk en dat is ten aanzien van juf Korpel en het schoolwezen ook nooit meer helemaal goed gekomen.

Overigens was ik in het eerste schooljaar, gemeten naar de huidige maatstaven, behoorlijk aan het discrimineren. Dat kwam zo: aan het eind van dat schooljaar werd er een feest georganiseerd in de gymzaal waar ook de ouders bij aanwezig waren. Er werden door diverse kinderen allerlei sketches gedaan en ik kreeg, anno 1938 en op zesjarige leeftijd, de vererende opdracht een lied te zingen met een - wat nu lijkt - wat dubieuze tekst. Maar oordeelt u vooral zelf. Als blijk van waardering werd mij een reep chocolade toegestopt, die ik direct weer teruggaf met de, voor eenieder duidelijk verstaanbare mededeling: “Ik lust geen puur”. Ik heb op deze lagere school, die geleid werd door meester Nowé - jawel, de schrijver van de spannende Arendsoog-boeken - twee jaar doorgebracht en verhuisde daarna naar de Katholieke Broederschool in de Weimarstraat/Herschelstraat. Het staat mij vaag bij dat ik in de derde bij broeder Laurentius zat en in de vierde bij meester Juffermans.

Een voorval dat ik mij uit deze periode nog goed kan herinneren, vond niet ín de school maar daarbuiten plaats. Het was op een mooie voorjaarsdag dat, tegenover de school in de Herschelstraat, een paard-en-wagen werd geparkeerd met de kennelijke wens om daar wat goederen uit of in te laden. Nu was deze vorm van vervoer in die dagen volstrekt normaal en het zou dan ook niemand zijn opgevallen, ware het niet dat ‘iets’ de onverdeelde aandacht trok van een drietal passerende schoolmeisjes. Onderaan het paard voltrok zich een proces dat zich in zijn volle, majestueuze lengte langzaam uitstrekte. Terecht wordt nog steeds verondersteld dat bij de uitreiking van dit soort lichaamsdelen tijdens de Schepping, de paarden voorop in de rij moeten hebben gestaan. Een van de jonge dames scheen zo gebiologeerd door dit gebeuren dat ze, ter plekke op haar hurken, een ooggetuigenverslag gaf waar de andere meisjes wat besmuikt giebelend naar luisterden.

Ik bevond mij helaas net iets te ver weg om te vernemen wat dit commentaar behelsde, maar mocht wel meemaken dat het paard op een zeker moment niet voor het gebruikelijke paarden-urinoir koos om zich te ontlasten van een ware, kletterende wolkbreuk, die het hurk-zittende kind omgaf in een nevel van oprechte, vochtige paardenliefde. De straal was zo hevig dat als er op dat moment een ‘brandmeester-der eerste-klasse’ aanwezig was geweest, hij ongetwijfeld de handen in opperste vertwijfeling ten hemel had geheven en met een snik in zijn stem uitgeroepen: “hadden wij maar zo’n spuit!” Ook de andere meisjes hielden met name de schoenen niet helemaal droog en zelfs ik kon op enige afstand kennisnemen van de bekende, penetrante paardengeur die deze natuurramp omgaf. Het zal in de klaslokalen waar de kinderen ongetwijfeld naar op weg waren niet echt fris hebben geroken. En hoe ga je dat uitleggen aan je juf of meester, als daar straks naar gevraagd wordt? Tamelijk gênant, lijkt mij. Er wordt vaak gezegd dat de humor op straat ligt, maar in dit geval viel er in de Herschelstraat, op tachtig centimeter hoogte ook nog behoorlijk wat te lachen!