De lijkwade van Napoleon

Deze titel roept wellicht direct vragen op: “Hoe kom je aan een stuk lijkwade van Napoleon?” Het verhaal begint in de jaren tachtig van de vorige eeuw.

Ik kwam via een welgestelde familie die op de Prinsessegracht in Den Haag woonde, in contact met Frank en Marijn. Zij hadden een restaurant aan huis, in de Javastraat 6-8 in Den Haag. Op deze locatie werd vaak gegeten door leden van de ‘Rotary club’, een club die betrokken is bij de maatschappij en deze ten goede komt. Ook kwamen hier vaak ‘hotemetoten’ uit de Haagse kringen in besloten gezelschap een hapje eten. Dit in de prachtig gerestaureerde woonkamers, geheel in Franse sferen opgesierd en gedekt. Ik had het met de vrouw des huizes bij wie ik op visite was weleens gehad over mijn Napoleon verzamelwoede. Zij stelde mij allerlei vragen en was heel geïnteresseerd in mijn verhalen. Ze bracht mij in contact met Frank en Marijn. Op een avond werd ik opgebeld door Marijn; hij had iets heel speciaals voor mij als verwoed verzamelaar van Napoleon, namelijk een “stukje Lijkwade, welke over de kist heeft gelegen van NAPOLEON, toen hij in 1840 werd verplaatst van Sint Helena naar Parijs”. Mijn vrouw ving het gesprek op en riep meteen “in mijn huis komt geen lijkwade!”

Toch, eigenwijs dat ik ben, heb ik de stap genomen af te reizen naar de Javastraat in Den Haag om meer te ontdekken over deze boodschap. Ik werd allervriendelijkst ontvangen, ook zij waren onder de indruk van mijn verhalen over Napoleon. Het overblijfsel zat in een doosje, met een handgeschreven notitie met daarop het woord ‘lijkwade’. De afmeting is 4,5x5cm, dus lijkwade is wel een erg groot begrip. De stof heb ik laten bekijken door het Legermuseum in Delft en volgens hen is het keperstof; Franse, purperkleurige uniformstof. Ook zat er een tekening bij van Napoleon met een gedicht en een aankondiging op handgeschept papier van 25 juni 1815, dat “Napoleon is gevangengenomen door zijn eigen volk!” Dit laatste is een biljet uit ’s Gravenhage die op een veelbezochte plaats moet hebben gehangen, misschien wel het stadhuis. Ik was erg verrast met deze bijzondere objecten, waarvan ik ook graag de herkomst wilde achterhalen. De eigenaars van de bijzondere stukken vertelden mij dat ze jaren geleden een inboedel hadden gekocht van een woonhuis op het Nassau Plein in Den Haag, waar ene Beelaerts van Blokland had gewoond. Uit deze inboedel kwamen deze objecten tevoorschijn. Inmiddels zijn we 35 jaar verder, maar het heeft mij altijd geïnteresseerd; wat is er in de Dome des Invalides gebeurd?

Ik heb het dertig jaar laten rusten, maar toch kriebelde er iets, om uit te zoeken hoe het een en ander in elkaar past in de geschiedenis. De geschiedenisboeken vermelden wel dat Napoleon wordt overgebracht van St. Helena naar Parijs op 15 december 1840. In dat jaar wordt begonnen met het aanleggen van de tombe van Napoleon, ook daar is over nagedacht… Je moet over de balustrade naar de beneden kijken om de van rode Finse porfier en groen granieten voetstuk gemaakte tombe te bekijken en hierdoor moet je wel buigen voor de Keizer Napoleon, waar hij in zes kisten ten grave ligt. In 1861 was de crypte overigens gereed en onder grote belangstelling kwamen hier honderd duizenden mensen op af in Parijs, om de bittere koude te trotseren om deze bijzonder plechtigheid bij te wonen.

Maar van het verhaal op het briefje met de lijkwade komt in de geschiedenisboeken niets voor. Vandaar wil ik met dit verhaal de geschiedenis verrijken, die plaatsvond na de plechtigheid in de Dome des Invalides te Parijs op 15 december 1840. Zeker is dat een zekere Generaal Baron Jean-Martin Petit (1772- 1856) in de kerk aanwezig was. Hij was de Generaal die in Fontainebleu bij het afscheid van Napoleon het vaandel vasthield. Napoleon sprak de woorden “Kinderen, blijf mij herinneren” en bedankte zijn soldaten voor hun inzet. Hij kuste het vaandel dat Generaal Petit vasthield en werd verbannen naar Elba met duizend soldaten, waar hij zijn Keizerstitel mocht behouden en Keizer van Elba werd. Dit vond plaats in Fontainebleu bij Parijs, in april 1814. Op 20 maart 1815 ontsnapte Napoleon van Elba, gelegen voor de Toscaanse kust op twintig kilometer afstand van het tegenwoordige Italië. De Generaal Petit is dus niet de eerste de beste Generaal, maar wie was de Nederlander die in de kerk aanwezig was om dit stukje uit handen van Generaal Petit in ontvangst te nemen? Uit mijn onderzoek komt Gerrard J.Th. Beelaerts van Blokland (5 juli 1772 – 25 febr. 1844) naar voren. Hij was Nederlandse politicus, van 1825 onder Koning Willem 1, lid van de Raad van Staten. Later werd hij minister van Financiën en in 1839 trad hij af en keerde terug naar de Raad van State.

Als Minister van Buitenlandse Zaken bracht hij ook bezoeken aan Kaap de Goede hoop. Om daar te komen, kom je langs St. Helena met als reden om proviand en water tot je te nemen. Het is niet ondenkbaar dat hij aan land is geweest ten tijde dat Napoleon hier gevangen heeft gezeten, van 1815 tot 5 mei 1821 (Napoleons sterfdag). Mij is het vooral te doen om het stukje lijkwade die over de kist heeft gelegen bij Napoleons overbrenging Van St. Helena naar Parijs. Het verhaal op het briefje luidde:

“Stukje van het laken waarmee de kist van Napoleon is bedekt geweest tijdens de overbrenging van dezelfde Assche van St. Helena naar Parijs bij gelegenheid der bijzetting in de Dome des Invalides waar dit laken in duizenden stukken is gesneden en verscheurd en ieder der aanwezigen beminden zich er een gedachtenis in te vinden met zich een stukje hoe gering ook van hetzelve toe te eigenen. Generaal Petit welke het eerst den degen in laken stak om het te verdeelen.”

Destijds (nu zo’n 207 jaar geleden) bracht Napoleon een bezoek aan Den Haag en sliep één nacht op het Lange Voorhout bij bankier Hope. Waar blijft de tijd! Nu is dat museum Escher geworden. Ik hoop op schrijvers die mijn verhaal - hoe klein ook - willen bijschrijven in de geschiedenisboeken, om het verhaal te completeren!