De schoolagenda is uit!

Op de basisscholen en in het middelbaar onderwijs is de laatste jaren veel veranderd. Gelukkig zijn er nog steeds groepen met twintig tot dertig leerlingen en staat er een leraar of lerares voor het bord. Dat bord is in veel gevallen veranderd en wel van een schoolbord met krijtjes in een groot computerscherm. De schoolagenda is echter nog springlevend!

De wieg van de schoolagenda staat in Den Haag. Drukkerij en Uitgeverij Van Rijmenam aan de Fruitweg bracht als eerste in Nederland een geïllustreerde agenda voor leerlingen in het middelbaar onderwijs op de markt. Het was een degelijk boekje met een harde kaft van een formaat dat prima in iedere schooltas paste. In sommige tassen kon het precies in een van de voorvakjes. De Ryam agenda, zoals die heette, werd in de zestiger jaren een begrip en ook voor de docenten kwam er een agenda op de markt. Niet met plaatjes maar met speciale katernen om de cijfers van de leerlingen in bij te houden of een planning van de lessen te maken. De schoolagenda onderscheidde zich van de reguliere agenda’s door zijn vorm, maar vooral door de jaarindeling: het schooljaar was leidend. Dus naast het lijstje met feestdagen was er het overzicht van de schoolvakanties, het lesrooster en natuurlijk de verjaardags-kalender voor vrienden, vriendinnen en idolen. 

De binnenzijde werd in de loop der jaren steeds drukker met heel veel foto’s, illustraties en wetenswaardigheden. Het werd zo’n succes dat andere uitgeve-rijen zich ook op deze mark stortten. Zij brachten allerlei thema-uitgaven uit rond Donald Duck, Barbie of Formule 1. Zo kwamen ook voetbalclubs met een eigen schoolagenda op de markt met foto’s van hun spelers, interviews, wedstrijdprogramma’s etc. Ook National Geographic kwam met een uitgave. Ruim zestig (!) soorten agenda’s zijn momenteel verkrijgbaar via de boekhandel en webshops. 

Heel wat docenten zien met lede ogen aan dat de huiswerk-opdrachten regelmatig onleesbaar zijn geworden door stickers, tekeningen van viltstiften en ingeplakte knipsels en frutsels. Geen wonder dat het huiswerk tegenwoordig ook digitaal op het onderwijsplatform bekend wordt gemaakt. En dan vragen ouders zich wel eens af waarom er dan een agenda moet worden gekocht! Het antwoord daarop is simpel: de schoolagenda gaat de hele dag mee en is onafscheidelijk van de leerling. De huiswerkopdracht is dus altijd bij de hand, ervan uitgaande dat die genoteerd wordt. Veel docenten zien daar gelukkig op toe en veel leerlingen hebben het van school uit als automatisme meegekregen. Op de meeste basisscholen wordt namelijk in groep 7 en 8 aandacht besteed aan het noteren van huiswerk en controleert de docent of het erin staat en vooral ook of het er goed in staat. Dit alles ter voorbereiding op de middelbare school. Dus ook daar is een papieren agenda nodig. 

Dat de schoolagenda een lucratieve markt vormt, moge duidelijk zijn. Jaarlijks gaat het om 1,4 miljoen leerlingen die een agenda nodig hebben. Toch heeft de firma Van Rijmenam de concurrentiestrijd niet overleefd. In 1999 werd zij overgenomen door haar Belgische branchegenoot Brepols, waarna in 2004 het faillissement werd uitgesproken. De merknaam kwam in handen van de Duitse uitgeverij van Succes-agenda’s SRT International die de Ryam Schoolagenda nu zonder illustraties voortzet. Daarmee is het niet langer een Haags product.

Van Rijmenam 

De drukkerij Van Rijmenam is in 1897 opgericht en beleefde na de Tweede Wereldoorlog een grote bloei. Zij gaf aan de architecten J. Piets en G. van Essen opdracht een gebouw te ontwerpen voor haar drukkerij en kantoor. Het verrees aan de Fruitweg en werd daar samen met het gebouw van Philips beeldbepalend. De uitgave van kalenders en kantooragenda’s bleek een gouden business, zeker toen daar ook de schoolagenda’s bij kwamen. Door de introductie van nieuwe technologieën werd het gebouw echter te groot en week men in 1990 uit naar Rijswijk. Het leeggekomen gebouw werd omgebouwd tot kantoor verzamelgebouw. Helaas zorgden slecht onderhoud en verouderde faciliteiten voor steeds minder huurders en ontstond leegstand. Gelukkig is het door de Gemeente Den Haag van de sloopkogel gered en in 2020 grondig gerenoveerd. Na twee jaar was de stad een fraai monumentaal gebouw rijker, geheel in de stijl van de naoorlogse architectuur, iets waar de Stichting Industrieel Historisch Erfgoed erg gelukkig mee is.

De schoolagenda is niet meer weg te denken in het onderwijs en maakt na ruim 65 jaar nog steeds deel uit van de schoolcultuur. Wat is het daarom mooi dat in het gebouw waar de schoolagenda geboren is nu de Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn is gehuisvest.