“Meid, wat ben ik bewust geworden!” Herinneringen van Haagse Dolle Mina’s – deel 1

In maart 2020 was het vijftig jaar geleden dat Dolle Mina Den Haag werd opgericht. Deze actiegroep was van grote invloed op de tweede feministische golf die in 1967 was ontstaan n.a.v. het artikel van Joke Kool Smit: ‘Het onbehagen van de vrouw’. Samen met Hedy d’Ancona richtte zij Man Vrouw en Maatschappij (1968) op. Vrouwen realiseerden zich dat er nog altijd een groot verschil was in de positie van vrouwen en mannen in de maatschappij en in het huwelijk. Dolle Mina vond de aanpak van MVM te intellectueel, te veel “binnenskamers”, te veel alleen op de politiek gericht. Zij slaagde er aanvankelijk niet in om grote groepen vrouwen en mannen voor haar ideeën te activeren. Dolle Mina was radicaler en wilde alle vrouwen erbij betrekken, niet alleen vrouwen die gestudeerd hadden. In 1970 barstte DM los met nog nooit vertoonde acties.

De naam ‘Dolle Mina’

Dolle Mina was de bijnaam van Wilhelmina Drucker (1874-1925). Tijdens de eerste feministische golf was zij de meest uitgesproken pionierster van de Nederlandse vrouwenbeweging en voor die tijd had zij zeer (voor veel mensen ‘te’) vooruitstrevende opvattingen over de rolverdeling tussen man en vrouw en over het huwelijk. Volgens Wilhelmina was de emancipatie van de vrouw nog lang niet voltooid als de vrouw kiesrecht kreeg. Vandaar de scheldnaam Dolle Mina.

Het ontstaan van Dolle Mina

In januari 1970 werden in het journaal en in Brandpunt de eerste prikacties van Dolle Mina in Amsterdam vertoond: zo werden urinoirs (alleen voor mannen) met roze linten versierd om zo plasrecht/openbare toiletten te eisen voor vrouwen, en mannen werden nageroepen en nagefloten zoals zo vaak bij vrouwen gebeurde. Door de rollen om te draaien lieten de vrouwen merken hoe ongemakkelijk iemand zich kan voelen om op die manier bejegend te worden op straat. Bij het stadhuis werden pasgetrouwde stellen toegesproken met: “Bent u ook een blanke slavin en wilt u dat blijven? Dolle Mina wil afschaffing van vrouwenslavernij”. Daarna werd er een pamflet overhandigd met een tekst hoe je je als vrouw teweer kunt stellen tegen de ‘slavernij’ van het huishouden.

Veel vrouwen zagen die acties en vonden het geweldig. Het sloeg in als een bom, er werd een zeer gevoelige snaar geraakt. Hier hadden ook wij in Den Haag op gewacht. Dat sprak ons aan! Eindelijk vrouwen die het lef hadden om op te staan tegen vanzelfsprekendheden die vrouwen maar moesten slikken. Weg met die vaste rolverdeling. Wij vonden het vrouwenleven te beperkend, we wilden meer dan alleen huishouden en gezin. Dat ongemakkelijke gevoel had een groot aantal vrouwen al veel langer en deze acties raakten precies dat gevoel aan. Iets wat bij die groep sluimerde, kwam ineens tot uiting. Bovendien... op een leuke, geestige en sprankelende manier, waar je vrolijk van werd! Je wilde meteen meedoen. Dat deden vrouwen dan ook massaal en binnen de kortste keren meldden zich duizenden vrouwen aan. Overal werden spontaan groepen opgericht, zo ook in Den Haag. Elke groep ontwikkelde initiatieven met als doel aandacht te vragen voor de broodnodige emancipatie van vrouwen en mannen.

Dolle Mina in Den Haag

Vanaf de tweede helft van de jaren zestig gebeurde er van alles in Den Haag. Iedereen voelde dat er iets broeide, er werden demonstraties gehouden tegen de oorlog in Vietnam en voor democratisering in het onderwijs, er was Provo, er ontstond een Kabouterbeweging, en Den Haag was Popstad nr. 1. Wij wilden een andere, betere maatschappij! Het was een inspirerende tijd. Een tijd van bijzondere ideeën die tot uiting kwamen in ludieke acties waarbij het publiek, de politiek en politie op het verkeerde been werden gezet. Wij wilden daarbij vooral de aandacht van de media om zo de grote massa te bereiken. In deze stimulerende sfeer ontstond de Dolle Mina groep Den Haag. De oprichting vond plaats op 24 maart 1970 op de Vrije Academie in De Gheynstraat.

De eerste Haagse actie

De eerste actie (april 1970) was de bezetting van de Herensocieteit ‘De Witte’ aan het Plein. De naam zegt het al: vrouwen waren niet gewenst als lid. Hooguit werden ze toegelaten als ‘aanhangsel’ van een heren-lid, haar echtgenoot. Vandaar onze leuze: “Zonder lid geen lid”. We verzamelden met een kleine groep vrouwen in een poortje van het Binnenhof. Daarna wandelden we De Witte binnen en las een van ons een verklaring voor met onze eisen, zoals toegang voor ‘vrije’ vrouwen, niet als een aanhangsel. De heren reageerden verschillend: sommigen vonden het maar niets, reageerden zeer geïrriteerd, anderen vonden het wel amusant, maar vaak op een wat neerbuigende toon. Ondanks dat de actie veel publiciteit kreeg, waren de heren niet snel tot veranderen bereid. Pas in 1999 werd een dameslidmaatschap gelijkgesteld aan dat van mannen. Vanaf het begin wisten we dat – als we iets wilden veranderen – publiciteit erg belangrijk was. We zorgden er dan ook voor dat bij elke actie de media zoveel mogelijk aanwezig waren. Er werd bewust voor acties op straat gekozen om zo meer mensen te bereiken. We wilden een daad stellen waarmee de boodschap in één keer duidelijk was en mensen aan het denken gezet werden. Na deze actie sloten veel vrouwen zich bij Dolle Mina Den Haag aan. Vrouwen van alle leeftijden, rangen en standen. Hoe moeilijk de onderwerpen die we wilden aanpakken waren, hoe heftig de problemen ook, alle acties waren heel creatief, vrolijk en leuk.

De werk- en actiegroepen

Op 23 april 1970 vond de eerste grote vergadering plaats in de Haagse Sociale Academie aan de Saffierhorst. Tijdens deze vergadering werden diverse werk-/actiegroepen opgericht, namelijk 1) onderwijs en opvoeding; 2) sociale en maatschappelijke posities, voorzieningen en wetgeving; 3) crèches; 4) sex – abortus en 5) lezingen en scholing, informatie, financiën. De doelen waren het publiekelijk op de kaart zetten van de maatschappelijke, economische en juridische ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en ijveren voor het realiseren van de actiepunten. Vanaf het begin kwamen er verzoeken om lezingen te geven bij onder andere het Humanistisch Verbond, het Nederlands Lyceum, Werkende Jongeren, Politieke partijen, Antilliaanse vrouwen, enzovoort. Wij voldeden graag aan deze vraag en vertelden vol overtuiging en enthousiasme hoe wij de toekomst zagen.

Organisatie

Per groep werd een rapporteur gekozen en alle rapporteurs vergaderden eens in de maand voor het uitwisselen van gegevens. De actiegroepen vergaderden bij de deelneemsters thuis. Iedere eerste dinsdag van de maand kwamen we bijeen in Theater De Steeg in het Westeinde. Op die avonden werden de verslagen over het verloop van acties besproken en waren er lezingen en discussies om onszelf te scholen en te ontwikkelen, bijvoorbeeld over belastingen, vakbonden, de vrouw door de eeuwen heen.