Frans Kokshoorn, een beeldhouwer met humor

Op 2 april dit jaar overleed Frans Kokshoorn (1947-2021). Hij was een geliefd en productief beeldhouwer. In Den Haag en Voorburg staan veel van zijn werken in de openbare ruimte. Maar ook ver daarbuiten. Zijn beelden zijn herkenbaar en toch niet realistisch…

Zijn meest bekende werk in Voorburg is waarschijnlijk zijn beeldhouwwerk ‘Singing in the Rain’, zijn fietsende moeder met twee kinderen. Het staat op de Prins Bernhardlaan, hoek Rozenboomlaan. Zoals veel van zijn beelden gaat het hier om een herkenbaar thema, terwijl het niet realistisch is. Want de hoofden zijn vervangen door parapluutjes. Absoluut humoristisch. Het gaat over sterke mensen die ondanks storm en regen dapper doorgaan. En jawel, aan de andere kant van de oceaan, in ex-zusterstad van Voorburg, Temecula in Californië, staat eenzelfde beeld. Zo weten ze in dat warme zonnige land hoe wij Hollanders doorzetters zijn ondanks een leven in een waterig kikkerlandje. 

Maar dichterbij, in de Haagse Vondelstraat, staat een vergelijkbaar beeld. Hier is het een vader met één kind dat de regen trotseert. Aan de Franse Kerkstraat in het oude centrum van Voorburg staat zijn ‘De Dorpswacht’. Vlakbij de straat waar zijn huis en atelier stond. Het is een beeld van een zittende man die bezoekers verwelkomt. De sterke expressie zit hem niet in details zoals een oog of mond. Die zit hem in de houding van het hoofd, de hoekige romp en de ledematen. Op het pleintje voor het woonzorgcentrum aan de Klaverweide, ook in Voorburg, staat zijn bronzen ‘De Mantel’. Het is een rechtopstaande jas, zonder lichaam, maar wel met armen. Eenzelfde soort beeld staat in Delfzijl. Kokshoorn heeft ook een aantal prachtige beelden gemaakt in samenwerking met de glaskunstenaar 

Ming Hou Chen. De beeldhouwer werkte voornamelijk in was. De bronsgieter, van gieterij Volkers in Geldermalsen, maakte er mallen van gips en siliconen van, die dan in delen met brons werden gevuld. Daarna werden de verschillende onderdelen door Kokshoorn zelf in elkaar gezet. Hij werkte ook samen met de firma Zuliani in Zoetermeer. Die maakte vaak de stenen sokkels onder zijn beelden. 

Frans Kokshoorn kwam uit een Voorburgse aannemersfamilie. Hij werd geboren aan de Sophiastraat. Op de LTS werd hij opgeleid als timmerman. Daarna volgde hij de avondopleiding MTS Bouwkunde, die hij niet afmaakte. Hij ging werken als bouwkundig tekenaar bij een architectenbureau. Als kind was hij al gek op tekenen en boetseren en het stak hem dat hij zijn creatieve kwaliteiten onvoldoende kwijt kon. Dat is de reden dat hij besloot naar de Vrije Academie in Den Haag te gaan, waar hij les kreeg van onder andere Jan Snoeck en Rudi Rooijackers. Hij doorliep ook de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. 

Hij vestigde zich als vrij kunstenaar en had een atelier aan de Kerkstraat in Voorburg. Daar werd hij verliefd op zijn buurvrouw, Ineke ten Hoeve. Ze was lerares huishoudkunde. Ze trouwden en kregen een zoon. Naast het beeldhouwen heeft hij ook nog enige tijd gewerkt op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis waar hij creatieve therapie gaf. In Voorburg werd hij lid van de kunstgroep: ‘Groep Delta’ en werd hij medeoprichter van ‘Kunstenaarsvereniging Brak’, later ‘Artibrak’ en van ‘Galerie Hoekvliet’ in de Kerkstraat en later op het Oosteinde. Daarnaast was hij lid van de Haagse Kunstkring en van ARS, in Leiden. 

Hij was ongelofelijk actief, zo gaf hij jarenlang beeldhouwlessen en organiseerde hij uitwisselingstentoonstellingen van kunstenaars uit de drie ex-zustersteden van Voorburg: Hranice in Tsjechië, Konstantin-Jeziorna in Polen en Temecula in de VS. Voor zijn jarenlange inspanningen werd hij ereburger van Hranice. Regelmatig waren er exposities van zijn werk. In Museum Swaensteyn in Voorburg, maar ook in het buitenland. In 2004 ontving hij de driejaarlijkse Aart van den IJssel-kunstprijs en in 2012 de driejaarlijkse Fonds ArtiBrak Oeuvreprijs. 

Frans Kokshoorn herstelde van corona, maar overleed aan een hersenbloeding. Op vrijdag 9 april werd hij vanuit zijn atelier door collega-kunstenaars naar de Oude Kerk gedragen waar een besloten dienst was. Na de dienst werd hij begraven bij zijn vrouw op de begraafplaats aan de Parkweg. Een klein beeldje van hem siert hun familiegraf. 

Maar op de begraafplaats is nog een beeld van hem: het is een klein monument bestaande uit een bakstenen muurtje met daarvoor twee figuren: de staande figuur helpt een zittende figuur op te staan. Het monument staat er ter nagedachtenis op een massagraf van slachtoffers van het bombardement op het Bezuidenhout in Den Haag, dat plaatsvond op 3 maart 1945. Veel bewoners van het bombardement waren naar Voorburg gevlucht. De vader van de beeldhouwer was een van de vele burgers die de slachtoffers hulp hebben geboden. Frans Kokshoorn zal er met extra veel liefde en aandacht aan gewerkt hebben. Dat zie je. Het is een monument met een hart geworden.