Den Haag, stad van onderwijsvernieuwingen

Laat ik hier enkele voorbeelden van geven. In 1905 werd hier de Eerste Nederlandse Buitenschool gesticht. In 1914 de Eerste Nederlandse Montessorischool en in 1925 de eerste Daltonschool van ons land, te weten de Dalton HBS. Dit geldt ook voor het eerste Lyceum van Nederland en daar gaat dit artikel over.

Rommert Casimir

Rommert is op 29 september 1877 in het Friese plaatsje Kollum geboren. Hoewel tijdens zijn geboorte zijn achternaam Kasimier was, is deze naam bij Koninklijk Besluit in 1932 veranderd in Casimir. Hij was de jongste van zes kinderen en zijn vader was marskramer. Vlak na zijn geboorte is zijn vader overleden en zijn moeder verhuisde toen Rommert elf jaar was naar Groningen. Een van de onderwijzeressen van de school waar hij op zat, spoorde hem aan om verder te gaan leren en vanaf 1891 volgde hij de lessen aan de normaalschool in Groningen. Deze lessen werden voornamelijk ’s avonds gegeven. In 1896 slaagde Rommert met hoge cijfers voor het onderwijzersexamen. Hij deed in elf vakken examen en had een score van 103 punten, dus reken maar uit. Twee jaar later was hij ook al in het bezit van de hoofdakte en de LO-akte Frans. Na een drietal jaren als onderwijzer in Sappemeer gewerkt te hebben, werd hij in 1899 – hij was toen pas 22 jaar oud – leraar Nederlands en opvoedkunde aan de cursus voor de hoofdakte in Groningen. Een van zijn leerlingen zal later zijn vrouw worden. In 1902 wordt hij leraar aan de Gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzeressen. Twee jaar daarvoor was hij aan de Groningse Universiteit bij prof. G. Heymans Wijsbegeerte gaan studeren. Op 3 augustus 1905 is Rommert getrouwd met de onderwijzeres Teunezien Dina Borgman. Ze werd Sien genoemd. 

In die tijd was Jan Ligthart bovenmeester van de school in de Tullinghstraat in onze stad en hij gaf sinds 1900 het weekblad School en Leven uit. Rommert schreef artikelen voor dit weekblad en in 1902 vroeg Jan Ligthart aan hem of hij mederedacteur wilde worden. Ze hadden veel gemeen en later zou Rommert over Jan zeggen: “Onze verhouding was die als vader en zoon”. Ze waren allebei via de normaalschool onderwijzer geworden, ze geloofden in het belang van de opvoeding door moeders, hadden belangstelling voor de Nederlandse letteren en hadden een grote afkeer van alcohol. Na het overlijden van Jan Ligthart in 1916 heeft Rommert School en Leven nog zes jaar alleen voortgezet en bovendien heeft hij de bundel Jan Ligthart herdacht samengesteld en gezorgd dat de artikelen van Jan heruitgegeven werden. 

In 1901 werd aan de Nassaulaan de Haagsche Schoolvereeniging opgericht. De drie kinderen van Jan Ligthart waren hier leerling en Jan was onder meer adviseur van het team dat op deze school werkte. Hij vond dat de leerlingen wanneer ze van school afkwamen nog te jong waren om al een verantwoorde schoolkeuze te kunnen maken. Er bestond al een zevende klas maar hier werd eindonderwijs gegeven. Er werd dan ook op zijn advies een vervolgschool toegevoegd aan de Haagsche Schoolvereeniging. In verband met ruimtegebrek werden er drie lokalen bijgebouwd en Jan Ligthart stelde voor om Rommert tot hoofd van die vervolgschool te benoemen. Het idee om leerlingen op latere leeftijd een keuze te laten maken was niet nieuw. In 1903 was er een Staatscommissie voor de Reorganisatie van het Onderwijs benoemd en daar werd de naam lyceum bedacht. Dit woord is een verbastering van het Griekse woord Lykeion. Dit was lang geleden een school voor wijsbegeerte in de buurt van Athene waar Aristoteles lesgaf. Ook in onze tijd heeft men bedacht dat die keuze uitgesteld zou moeten worden, denk maar aan de Determineerschool en de Middenschool. 

In 1906 kwamen Rommert en zijn vrouw in onze stad wonen op het adres Marconistraat 75 en hier zijn hun drie kinderen, Zwaanhilde, Hendrik en Gerda geboren. In 1915 zijn ze verhuisd naar de Van Aerssenstraat 203 en in 1924 naar de Wassenaarseweg 28. Rommert werd voor twee jaar benoemd als hoofd van de vervolgschool en dit betekent dat hij wel een risico nam. Deze vervolgschool is uiteindelijk uitgegroeid tot een lyceum. Het eerste van ons land. Aanvankelijk had men de naam Haagsch Lyceum bedacht maar omdat het hier om een proefschool voor heel Nederland ging, werd de naam uiteindelijk Nederlandsch Lyceum. Na een algemeen vormend jaar konden de leerlingen kiezen of ze verder wilden gaan als leerling van de HBS of het Gymnasium. Tot 1912 werd gebruikgemaakt van enkele lokalen van de Haagsche Schoolvereniging en in dat jaar verhuisde men naar het adres Willemstraat 40a. Wel is het zo dat het lyceum als schooltype pas in 1963 in de Wet op het Voortgezet Onderwijs een wettelijke status kreeg. Het benodigde geld moest dan ook in de beginperiode door de ouders en via schenkingen verkregen worden. In 1968 is de school verhuisd naar de Theo Mann-Bouwmeesterlaan en op dat moment was het een Scholengemeenschap. In 1991 is de school gesloten. Op dit moment zijn de diverse vormen van middelbaar onderwijs inderdaad samengevoegd tot een Scholengemeenschap.

Hoe is het Rommert Casimir na 1906 vergaan? In 1909 werd hij benoemd tot rector van het Nederlandsch Lyceum. In 1911 behaalde hij het doctoraalexamen in de wijsbegeerte aan de Universiteit van Groningen en in 1918 werd hij hoogleraar in de pedagogiek aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Rommert heeft tot 1930 als rector van het Nederlandsch Lyceum gewerkt en in 1950 ging hij met emeritaat als hoogleraar. In datzelfde jaar verleende de Universiteit van Gent hem een eredoctoraat. Tijdens de oorlog verhuisde het gezin Casimir naar de Groen van Prinstererlaan 35 in Voorburg. Rommert was ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en hij heeft ons een groot aantal boeken en artikelen nagelaten. Op 13 maart 1957 is hij in Voorburg overleden.