Over een Haagse verzetsman

Wanneer je op de fiets van Wassenaar naar Scheveningen rijdt, zou je het fietspad dat naast de Alkemadelaan ligt kunnen nemen. Op 1 april 2015 heeft het college van Burgemeester en Wethouders van Den Haag besloten dit fietspad een naam te geven en wel het Maurits Kiekpad. Op 29 april is het betreffende bord onthuld door de nabestaanden van Maurits, samen met een wethouder. Dit fietspad vormt min of meer de verbinding tussen de Scheveningse gevangenis – tijdens de Tweede Wereldoorlog het Oranjehotel genoemd waar duizenden verzetsstrijders gevangen hebben gezeten – en de Waalsdorpervlakte. Wie was Maurits Kiek?

Maurits Kiek is op 5 augustus 1909 in Den Haag geboren. Zijn vader was fabrikant van automobielbanden. Het gezin, bestaande uit Herman Kiek, Sophia Salomons de twee zusjes Sere en Hendrina en Maurits, woonde op dat moment op het adres Schenkstraat 247. Deze straat vormde tot de stadsvernieuwing van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw de verbinding tussen de Schenkweg en de Eerste van den Boschstraat. Later is het gezin op de Laan van Nieuw Oost-Indië gaan wonen en vervolgens op de Stationsweg. 

Als kind had Maurits er plezier in om radio’s en klokken uit elkaar te halen om ze vervolgens weer in elkaar te zetten. Op zestienjarige leeftijd beheerste hij de morsecode al en hij kreeg op die leeftijd een zendvergunning, wat zeer uitzonderlijk was voor die tijd. Na de middelbare school volgde hij een opleiding in radiotechniek en vervolgens opende hij een elektronicazaak in België in de plaats Gent. Hij beheerste behalve het Nederlands de talen Duits, Frans en Engels. Rond 1938 wilde hij de opleiding voor piloot bij het Nederlands leger gaan volgen, maar omdat hij kleurenblind was ging dit niet door. Via privélessen wist hij toch zijn vliegbrevet te halen. In die tijd leerde hij een Engelse officier kennen die hem eind 1939 vroeg om naar Aken te vliegen om een Duitser op te halen die achtervolgd werd door de Nazi’s. 

Na de Duitse bezetting van ons land en België ging hij spioneren voor de Engelse inlichtingendienst. Hij woonde toen nog in Gent. Eind 1940 kreeg de Duitse contraspionage dit in de gaten en Maurits vluchtte naar Nederland. Hij vond onderduikadressen in Den Haag en Rijswijk en bleef waardevolle militaire gegevens doorgeven aan de Engelsen. Begin 1942 werd de grond te heet onder zijn voeten en hij besloot ons land te verlaten. Via Zwitserland, Spanje, Zuid-Amerika en Canada kwam hij uiteindelijk begin 1943 in Engeland terecht. Hij meldde zich bij de Nederlands inlichtingendienst maar daar vertrouwde men hem niet. Een Jood die vrijwillig naar Nederland terug zou willen gaan, moest óf gek zijn of een verrader. De Engelse inlichtingendienst dacht hier heel anders over en na een korte opleiding werd hij in Frankrijk gedropt en hij zorgde er onder andere voor dat meer dan dertig neergeschoten geallieerde piloten naar Engeland konden terugkeren. Ook leerde hij leden van de verzetsgroepen hoe ze radiocontact met Londen konden maken. 

Op 5 september 1943 werd Maurits in Brussel gearresteerd. De Duitsers wilden dat hij valse berichten zou gaan verzenden naar Londen. Hij deed dit zonder de vereiste veiligheidscode te gebruiken zodat men in Londen wist dat het om valse informatie ging. Op 11 mei 1944 werd Maurits Kiek ter dood veroordeeld. Hij werd opgesloten in een Belgische gevangenis maar toen de geallieerden in Normandië geland waren, werd die gevangenis ontruimd. Vervolgens werd hij naar diverse concentratiekampen en gevangenissen getransporteerd. Ondanks de martelingen die hij moest ondergaan, bleef hij in leven en op 23 april 1945 werd hij door de Amerikanen in het Duitse plaatsje Amberg bevrijd. 

In 1946 is hij getrouwd met Sonja Cohen en ze kregen twee zoons en twee dochters. Een jaar later woont hij in Wassenaar op het adres Rijksstraatweg 801. In het straatnamenboekje staat aanvankelijk eerste luitenant achter zijn naam en later radiotechnicus. Door alles wat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt, werd hij arbeidsongeschikt verklaard. Zijn zoon Robert zegt hierover: “Er is niets romantisch aan het werk van verzetsmensen en geheime agenten. Integendeel, mijn vader kwam gebroken uit de oorlog.” Wél heeft hij tijdens de watersnoodramp van 1953 nog een belangrijke rol gespeeld. Telefoonverkeer met het rampgebied in Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden was niet mogelijk. Als zendamateur heeft hij toch verbinding weten te maken. Op 13 februari 1980 is hij in Wassenaar overleden en hij werd begraven op de Joodse begraafplaats Persijnhof in het Kerkehout, niet ver van zijn huis.

Er waren slechts twee Nederlandse Joodse geheime agenten actief tijdens de Tweede Wereldoorlog en hij was er een van. Hij heeft talloze onderscheidingen gekregen waaronder bij Koninklijk Besluit in 1948 het Bronzen Kruis en het Verzetsherdenkingskruis. Van de Amerikaanse regering heeft hij de Medal of Freedom gekregen. Een van zijn dochters heeft een boek over haar vader geschreven getiteld The MK story, Code Name: The Black cat. MK was van jongs af aan de bijnaam van Maurits. Dit boek is in 2019 verschenen en er werd ook een luisterboek van gemaakt. De Amerikaanse filmmaakster Cheryl Halpern heeft een documentaire over zijn leven gemaakt met als titel: Remembering: The Maurits Kiek Story. Tijdens een filmfestival in 2020 in het Filmhuis Den Haag kreeg deze documentaire de tweede prijs voor de beste documentaires. Wanneer ik een volgende keer over dat fietspad rijd, zal ik ongetwijfeld aan dit boeiende verhaal denken.