De eerste Haagse kringloopwinkel

“Ik herinner me nog een gezin. Vader, moeder, twee kinderen. Die werden gestuurd door de sociale dienst. Ze leefden op een houten vloer. Hun voeten helemaal zwart. Als ze aan kwamen, kon je ze al voor de deur ruiken. Wat een armoede. Niet normaal.” Peter van Daalen zwijgt. Kijkt met nadenkende blik strak vooruit. Zijn verhaal is een van de vele uit zijn periode als vrijwilliger bij meubelbeurs De Habbekrats: de eerste Haagse kringloopwinkel. Op 8 juni 1973 opende men voor het eerst de deuren op Nieuwe Haven 476B; een slooppand.

Kees Schmitz, ook een vrijwilliger van het eerste uur, vertelt: “We zijn begonnen op verzoek van de Vincentius vereniging op het Westeinde. Die hadden een kledingbeurs maar kregen vaak ook meubels aangeboden. Die konden ze alleen niet kwijt. Ze hadden contact met ons, de sociale werkgroep Calimero. Dat waren jongeren die van de scouting af kwamen. Wij deden her en der klusjes, vooral bij ouderen, en organiseerden activiteiten voor gehandicapten. We waren met een man of acht. Ze vroegen ons of wij een meubelbeurs wilden opzetten. Daaraan gingen ook jongeren van de Ozanam werkgroep waar de vereniging een band mee had, meedoen. Dat waren er een handvol.”

Het slooppand was van de gemeente. Nadat de jongeren het hadden opgeknapt, werd de meubelbeurs gestart. De meubels werden met eigen auto’s opgehaald. Eens per maand was er een beurs op donderdagavond. Dan konden belangstellenden de waar voor een laag prijsje meenemen. De opbrengsten werden besteed aan brandstof voor de auto’s en aan goede doelen. Maar daarover later meer.

De zaken werden ‘professioneel’ aangepakt. In de lokale kranten werd geadverteerd en er waren folders die mensen mee konden nemen waarin werd opgeroepen meubels en andere overbodige spullen te doneren. Na twee jaar stapten de Ozanam jongeren eruit. Dat leidde tot het ronselen van nieuwe medewerkers in het Laakkwartier, bij Time Out aan de Noordpolderkade. De zaken gingen goed. In 1976 kon een eigen bus (tweedehands) worden aangekocht. Het slooppand aan de Nieuwe Haven werd in 1977 geruild voor een gemeentelijk pand aan de Hooftskade 11 (later omgedoopt in 103A). Peter: “We zaten daar midden in de hoerenbuurt. Voor bedden, matrassen en banken hadden we een vaste klantenkring. Er was een prostitué die elke drie maanden voor een nieuwe bank kwam. ‘Leg maar op mijn rug’ zei ze dan, en dan liep ze er zo mee naar huis. Je maakte wel wat mee.”

De beurs ging van eens per maand naar wekelijks. Donder-dagavond werd aangevuld met zaterdagmiddag en soms zelfs zaterdagochtend. Het assortiment werd uitgebreid tot zo ongeveer alles wat mensen in huis hebben. Te koop voor een kwartje tot maximaal 150 gulden. Jaarlijks kwamen zo behoorlijke bedragen bijeen, tot 51.000 gulden in topjaar 1983. Het geld werd besteed aan goede doelen in binnen- en buitenland. Vooral aan jeugdprojecten, scouting, gehandicapten en gezondheidszorg. De chequeverdeling vond plaats op een feestavond, opgeluisterd door de burgemeesters Frans Schols, Ad Havermans alsmede de wethouders Piet Vink en Adri Duivesteijn.

Na 27 jaar, op 28 oktober 2000, sloot meubelbeurs De Habbekrats echter de deuren. Kees: “We kenden een aantal slechte jaren. De kringloopbedrijven kwamen op. Die konden de hele week spullen ophalen. Ze stonden meteen voor de deur. Bij ons kon dat wel weken duren. En die bedrijven waren ook de hele week open. Ons succes is gewoon overgenomen. Wij werkten met vrijwilligers. Mensen met een normale baan ernaast. Ook met gehandicapten. Die bedrijven met mensen die afstand hadden tot de arbeidsmarkt. Die werden er gewoon geplaatst.”

Het duo kijkt met weemoed terug. Peter: “We vormden met zijn allen een fijne gemeenschap: aanbieders, klanten, vrijwilligers, medewerkers in projecten van de goede doelen over de hele wereld. Met humor en warmte.” Kees vult aan: “Het waren heel verschillende mensen. De Habbekrats had ook een sociale functie.” Geloof, de Vincentius vereniging is een katholieke instelling, speelde daarbij geen enkele rol. Kees: “Dat was er al snel af.”

Terug naar de praktijk van weleer. Van maandag tot en met donderdag werden er ’s avonds meubelen en ander huisraad opgehaald. Vier, vijf adressen per avond. De wachtlijst was drie tot vier weken. Zelden werd de aangeboden waar geweigerd. Hoogstens werden later de slechtste spullen eruit gehaald en naar de ‘bunker’ van de gemeentereiniging aan de Gaslaan gebracht. Spullen opknappen deden ze bij De Habbekrats niet. Er komen meer herinneringen boven. Aan de armoezaaiers die spullen gratis mee kregen en aan de gastarbeiders die voor hun zomerse thuisreis naar Turkije of Marokko stapels bedden en matrassen kwamen ophalen om per auto af te voeren. Financiële steun kreeg De Habbekrats nooit. Niet van de Vincentiusvereniging en ook niet van de gemeente Den Haag. Men was zelfvoorzienend. Alleen rekende de gemeente geen huur voor de Nieuwe Haven terwijl aan de Hooftskade een ‘maatschappelijke’ huur werd berekend van 300 tot later bijna 500 gulden per maand. 

In 2023 hebben de oud-medewerkers (in de loop der tijd zo’n negentig mensen) een reünie georganiseerd. Daar werd ook besloten het archief te verzamelen en te ordenen. Dus zitten Kees en Peter urenlang tussen dozen en stapels papier. Het resultaat wordt binnenkort aan het Haags Gemeentearchief overgedragen, in het kader van de sociale geschiedschrijving van de stad.

Op de vraag of ze ooit wel eens iets van grote waarde tussen de spullen hebben ontdekt, kijken Peter en Kees elkaar vragend aan. “We zijn wel eens met een schilderij naar het Venduehuis gegaan. Dat is daar toen ook verkocht”, weet Kees nog. “Er kwamen ook wel handelaren bij ons langs. Maar het zal best gebeurd zijn dat we iets voor drie gulden hebben verkocht dat eigenlijk drieduizend waard was.”

Jammer, maar helaas. Over de hele periode hebben de mensen van De Habbekrats toch zo’n 750.000 gulden aan goede doelen kunnen weggeven. Daarnaast werden er tal van activiteiten georganiseerd, zoals een dagje uit voor gehandicapten of de oliebollenbeurs: zelfgemaakte oliebollen met koffie. Gratis voor wie maar wilde. Peter: “Het stond rijen dik voor de deur.” En weer die nadenkende blik...