De Vakbeweging in Den Haag

Den Haag huisvest niet alleen de regering, maar ook de mensen die de regering ondersteunen. Een ambtenarenstad dus. Bovendien worden ook het stads- en provincie­bestuur door ambtenaren terzijde gestaan. Mijn vader bijvoorbeeld heeft bij de gemeentelijke Plantsoenendienst gewerkt. Eind negentiende eeuw ontstaan organisaties die opkomen voor rechten van ambtenaren. Na het samengaan van diverse bonden groeien die uit tot een paar landelijke vakbonden, gevestigd in Den Haag. 

Voorbeelden hiervan zijn de Centrale Nederlandse Ambtenaarsbond (CNAB), de Katholieke bond van ambtenaren (KABO), de Algemene Rooms-Katholieke Ambtenarenvereniging (ARKA) en de Nederlandse Christelijke Bond van Overheidspersoneel (NCBO). In Amsterdam huist de Nederlandse Bond van Personeel
in Overheidsdienst (NBPO). In 1947 fuseren CNAB en NBPO tot de Algemene Bond van Ambtenaren (ABVA). De nieuwe bond wordt de grootste in zijn soort in Nederland. Hij krijgt een nieuw kantoorgebouw aan de Stadhouderslaan, dat in 1960 wordt betrokken. 

Den Haag huisvest ook kleinere bonden zoals het Ambtenarencentrum, Politiebond ANPV, Onafhankelijk Verbond van Bedrijfsorganisaties (te
Scheveningen), BBTV (voor jonge beroepsmilitairen), Vakcentrale voor Professionals, Vereniging Hogere en Middelbare Ambtenaren VMHA-ARWI.

Een greep uit naoorlogse acties

Belastingambtenaren, aangesloten bij de Nederlands Christelijke Bond van Overheidspersoneel, de A.B.V.A. en de A.R.K.A., houden in 1961 een massale protestvergadering in de Houtrusthallen tegen het promotie- en salarisbeleid. Na de rede van J.J. Loerakker, secretaris van de ARKA, die scherpe kritiek leverde op de houding van de regering, applaudisseren de ongeveer 6.000 aanwezigen luid. 

Na afloop van de HEAO-studie volgt de dienstplicht. Ik doe een beroep op de Wet gewetensbezwaren militaire dienst en word te werk gesteld in de Koninklijke Bibliotheek, toen gevestigd aan het Lange Voorhout. Als lid van de Vereniging van Dienstweigeraars (VD) ben ik begin december 1974 een van de actievoerders voor verruiming van de wet opdat ook ‘atoomweigeraars’ erkend worden als gewetensbezwaarden. 

In de wereldwinkel doe ik vrijwilligerswerk. Een groep uit de wereldwinkel werkt samen met de Stichting Ontwikkelingssamenwerking Vakbeweging (SOSV) om de wijze aan de kaak te stellen waarop Billiton bezig is Suriname te plunderen. Door een pamflet-actie 1973/1974 bij de deuren van het Billiton-kantoor bij de Mauritskade proberen we de medewerkers te informeren en hun belangstelling te wekken. De SOSV is opgegaan in FNV Mondiaal. 

In de loop van november 1974 meld ik me aan bij de ABVA voor het lidmaatschap van de bond. Het lidmaatschap is kosteloos voor dienstplichtigen en dienstweigeraars. Leden ontvangen het bondstijdschrift De Ambtenaar, een saai ogend blad dat op krantenpapier is gedrukt. Het bevat veel advertenties in de trant van Adjunct commies A gezocht ter secretarie van Gemeente (…). Abva-leden, waaronder ik, merken dat de leiding van de afdeling Den Haag - vooral de voorzitter - op een nogal ouderwets-autori-taire manier denkt te kunnen besturen. Een aantal Haagse leden, waaronder ik, besluit binnen de bond samen te werken en zo ontstaat in mei 1976 ‘de groep van kritiese Abva-leden’. 

In januari 1978 brengt de groep een ‘platformtekst’ uit: “We hebben bij de bestuurders steeds aangedrongen op mobilisatie van de bond, maar wel onder voorwaarde dat daar ook de leden bij betrokken moeten worden. (…) Naast werkenden moeten ook werklozen, huisvrouwen, stagiaires, scholieren en studenten lid kunnen worden van de bond.” We zijn bang dat het bestuur in plaats van de afdelingsvergadering een leden-raad zal instellen, waardoor invloed van leden op het beleid moeilijker wordt. Onze bemoeienissen worden niet op prijs gesteld, een bestuursgezind lid uit zelfs bedreigingen. Het bestuur kiest eerder voor behoud dan vernieuwing. Ergens in die tijd spreekt Jaap van de Scheur van het landelijke ABVA-bestuur de vergadering toe. Hij benadrukt, meer en beter dan het afdelingsbestuur, de noodzaak om in actie te komen. Voor zover ik nog weet, besluit het platform om na dit optreden onze activiteiten op te schorten. Terugkijkend zijn de meeste van onze wensen van destijds inmiddels bij de FNV in vervulling gegaan. 

In 1979 bezetten honderd ABVA-leden uit de sector Welzijnszorg en Maatschappelijk Werk drie uur lang een van de twee gebouwen van het ministerie van CRM, uit protest tegen maatregelen van de regering. Een anti-staker (CRM-ambtenaar) wil binnendringen en slaat met een geleende fiets-ketting een ruit van een deur in, maar slaagt daar niet in. In 1980 verhuist de ABVA naar Zoetermeer en kort daarna fuseert de ABVA met de KABO tot Abvakabo FNV. De afdeling Den Haag van de Abva verhuist ook, van het Sweelinckplein naar Het Kleine Loo. 

Verdere acties:

- FNV-voorzitter Wim Kok maak ik voor het eerst in den lijve, als spreker, mee bij een actie op het Binnenhof tegen het beleid van het kabinet-Van Agt (1977-1981). 

- Als de Poolse vakbond Solidarnosc in 1981 de knel komt, vindt er een solidariteitsbetoging voor de Poolse ambassade plaats.

- Op 12 maart 1982 sluiten ongeveer driehonderd ambtenaren de landelijke actiedag tegen verlaging van het ziektegeld af in het wijk- en dienstencentrum De Loods aan de Herman Costerstraat.

- Abvakabo organiseert veel acties tegen de verlaging van de ambtenarensalarissen eind 1983. Zonder veel resultaat. 

- In 2004 vindt in Amsterdam de grootste vakbondsmani-festatie ooit in Nederland plaats: 300.000 mensen zijn op de been. Tegen de plannen van het tweede kabinet-Balkenende om, onder meer, te bezuinigen op de sociale voorzieningen. Ook uit Den Haag nemen veel leden aan de actie deel. De actie heeft succes, regeringsplannen worden ingetrokken of afgezwakt. 

Eind 2006 en begin 2007 zijn er acties in verband met de afloop van de CAO-Rijk en de wensen voor een nieuwe CAO vanaf 1 januari 2007. Vanuit ons ministerie van OCW nemen zo’n vijftig vakbondsleden deel aan een demonstratie die ook langs het ministerie voert (op het ministerie werken meer dan duizend mensen). Collega’s staan achter de ramen wel toe te kijken, maar sluiten zich niet aan. Een slappe houding vind ik. In september 2010 en februari 2011 houdt Abvakabo FNV manifestaties op het Plein en het Malieveld met het motto ‘Samen sterk voor het publieke werk!’. De demonstranten komen op voor een eerlijke verdeling van de lasten en tegen bezuinigingen op de publieke sector. 

Momenteel heeft de FNV een Vakbondshuis ingericht op de Herengracht, geopend op 1 mei 2018.