De kersttafel een feest

In de donkere dagen van december bouwt de spanning naar Kerstmis zich langzaam op. De winkelstraten zijn sfeervol verlicht, de etalages en tuincentra staan geheel in het teken van de feestdagen en de tijdschriften brengen specials uit met kerstmode, kerstrecepten en natuurlijk de kersttafel. Op foto’s glimmen de glazen in het kaarslicht, wat zorgt voor een feestelijk effect. Er komt echter heel wat bij kijken voordat de gasten aan tafel gaan.

In veel families liggen de activiteiten rond en tijdens Kerstmis vast door tradities. In andere families hangt de invulling van de dagen juist af van hoe diverse vragen worden beantwoord: wel of niet cadeautjes geven, wel of niet gezamenlijk ontbijten, wel of niet buitenshuis eten, allemaal keuzes die ieder jaar opnieuw gemaakt moeten worden. Dat heeft alles te maken met de persoonlijke situatie op dat moment. Stellen met oudere kinderen willen nog wel eens afvragen wat te doen met vader en/of moeder met de kerst en omgekeerd vragen ouderen zich wel eens af of ze zin hebben in Kerstmis temidden van al die drukke kinderen. In families met veel kleinkinderen wordt dan een zogenaamde kinderhoek ingericht of worden de kinderen naar de kinderkamers of de zolder gestuurd. Daar kunnen ze naar hartenlust met elkaar praten en keten. Of ze worden ingezet in de keuken bij het bereiden van de maaltijd en het uitserveren.

Wordt de hamvraag of we thuis eten of buiten de deur beantwoord met ‘thuis’ dan volgt meestal de volgende vraag: ‘Wie zijn bij het eten aanwezig?’ Alleen het eigen gezin of komen grootouders, broers en zusters met aanhang ook mee. Is dat het geval dan zijn er meestal praktische zaken te regelen zoals voldoende tafels en stoelen, voldoende bestek en servies, samenstellen van het menu en afstemming van te bereiden gerechten. En dan staat er nog niets op tafel! In de praktijk is het dus altijd wat rommelig, want niet ieder jaar eten dezelfde mensen mee. En zeker bij grotere gezelschappen zal er vaak wat bestek en servies geleend moeten worden, waardoor de aanblik van de tafel een ratjetoe lijkt - wat overigens zeker niet ongezellig betekent. Het wijkt dan echter wel af van de harmonie, zoals die te zien is op foto’s van voorbeeldtafels in tijdschriften. 

Helemaal perfect is natuurlijk de kersttafel van de koning en konin-gin. Op Paleis het Loo is ieder jaar te zien hoe de Oranjes door de eeuwen heen hun kerstdagen vierden aan tafel. Fraai gedekte tafels met origineel servies, bestek en glaswerk zijn daar dan te bewonderen. Of de koninklijke familie nu nog zo groots de kerst viert, is het geheim van Paleis Huis ten Bosch. Maar voor wie het wil, is het mogelijk een beetje Oranjegevoel in huis te halen. Ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus heeft de koninklijke Van Kempen en Begeer namelijk een speciaal zilveren bestek ontworpen en geproduceerd onder de naam ‘Prinses’. Dit was onderdeel van het nationale geschenk dat bestond uit het zilveren bestek, een speciaal door Mosa vervaardigd servies en door Copier ontworpen glaswerk van de firma Leerdam. Deze prachtig gedekte tafel oogstte veel bewondering en onderdelen ervan worden nog regelmatig gebruikt bij staatsdiners. Het bestek is trouwens in de winkel te koop, uiteraard zonder koninklijke gravering.

Zo’n uitzet was tot nog niet zo lang geleden heel gewoon om aan de bruid mee te geven of aan het bruidspaar aan te bieden. Bij zaken als Focke en Meltzer of de Bijenkorf was een speciale ruimte ingericht waar bruidsparen hun wensen hadden uitgestald en waar de genodigden iets uit konden zoeken. Heel praktisch, maar tegenwoordig uit de gratie. Of men heeft alles al of men wil het zelf langzaam aanschaffen. Maar voor de kersttafel werd nooit iets gevraagd. December is de maand om  daar spullen voor te kopen. Iets waar de winkels graag op inspelen. Liefst met serviezen in speciale motieven die het gevaar in zich dragen na een paar jaar gedateerd te zijn. Het past wel in de weinig duurzame weggooicultuur waar ieder jaar een nieuwe kerstboom-versiering wordt gekocht in de heersende modekleuren. Want aan wie verkopen de tuincentra anders al die spullen? 

Blijkbaar is de tijd voorbij dat na kerstmis alle spullen worden opgeborgen op zolder of achter-in de kast voor het komende jaar. Nu lijkt het erop dat alles in de vuilcontainer belandt. Voor sommige spullen is dat wel te begrijpen. Niet iedereen heeft namelijk dure kersttafellakens die na afloop voorzichtig gewassen moeten worden en gestreken. Dan is gebruik van papieren tafellakens met mooie motieven, waar naar hartenlust op gemorst mag worden met wijn, jus of etenswaren een uitkomst. Deze kunnen na het afruimen van de tafel zo de vuilnisbak in.  

En tja, dan is het na de afwas afgelopen... De gasten gaan naar huis en de rust daalt neer in het huis. Maar zo ver is het nog niet. Eerst genieten van het dekken van de tafel en daarna de bewonderende uitroepen van de familie in ontvangst nemen. En dat voelt echt als Kerstmis.