Lectuur in de vorige eeuw

Enige tijd geleden schreef ik twee artikelen voor De Haagse Tijden over onze leesgewoonten in de vorige eeuw. Het eerste verhaal ging over stripbladen als de Donald Duck, het tweede over kinderboeken zoals Pietje Bell en Pinkeltje. Ik kreeg daar veel leuke reacties op, maar ook vragen wanneer ik het over de boeken voor jongeren en volwassenen ging hebben. Met name Pim Pandoer en Dick Bos werden veel genoemd. Tijd dus om die in dit artikel eens aan bod te laten komen.

Laten we beginnen met de boeken van Pim Hofdorp. Willem Kierdorf was een Nederlandse schrijver die onder het pseudoniem Pim Hofdorp een reeks politieromans schreef die zich in Den Haag afspeelden. Elk verhaal speelde zich in een bepaalde wijk af en de details waren opvallend goed gelijkend met de werkelijke situatie in de wijken. Denk aan Katastrofe in Kijkduin, Alarm in de Archipel en Vreemdeling in Scheveningen. Mijn moeder was gek op deze boeken en leende ze in de bibliotheek aan de Mient, waar wij vaste klant waren. Toen zij op leeftijd was, organiseerde een Haags busbedrijf een Pim Hofdorp tour, naar plekken waar de verhalen zich hadden afgespeeld. Ik herinner me nog dat we een drankje kregen bij tennisvereniging De Bataaf, in mijn tijd met een grote speeltuin, waar een van de moorden was gepleegd. De gids vertelde ons allerlei wetenswaardigheden, en zo was het voor mijn moeder en mij een bijzondere dag. Helaas is het mij tot op heden nog niet gelukt een boek uit de serie in bezit te krijgen. Mochten er lezers zijn die er nog één of meer in een stoffig hoekje hebben liggen; u doet mij een groot plezier!

Hetzelfde geldt voor de boekjes van Dick Bos. Die gingen al rond toen ik van 1968 tot 1972 op de Morgenstond Mavo zat. Dick Bos is een privédetective die zichzelf verdedigt met Jiujitsu. Deze grepen worden gedetailleerd in de (mini) boekjes weergegeven. Schrijver was Alfred Mazure die de boekjes van 1941 tot 1968 uitbracht. Veel boekjes gingen in de oorlog verloren, omdat alles wat kon branden de kachel in ging voor een beetje warmte. Het is mij als verzamelaar dan ook nooit gelukt een of meerdere exemplaren in bezit te krijgen. Ik moet het dus doen met de herinneringen uit mijn jeugd! Dus ook hier geldt: heeft u nog wat op zolder liggen, ik haal ze graag bij u op!

Dan nu de jongensboeken! Diverse inspecteurs en commissarissen losten allerlei misdaden op in de spannende pocketboekjes. Zo was daar inspecteur Arglistig. De schrijver van de serie was de Rotterdamse politieman Wim Van Helden die uit eigen ervaring kon putten. Zijn verhalen spelen zich af in het Rotterdam van de jaren zestig en zeventig en begin jaren tachtig. Arglistig heet eigenlijk Van Veen, maar krijgt de - in Rotterdam gebruikelijke - bijnaam vanwege zijn listige speurtochten. Van de serie Arglistig verschenen twaalf delen. 

Van dezelfde schrijver waren de boeken van commissaris Achterberg. Een al wat oudere rechercheur, hoofd van de afdeling, die ook in Rotterdam actief is. Zoals ook bij Arglistig kan Helden putten uit zijn eigen ervaring als politieman, wat de verhalen authentiek maakt. In de serie van Achterberg verschenen negen titels.

We hadden ook nog de spannende avonturen van Bas Banning. Auteur Herman Pijfers schreef onder het pseudoniem A. van Aardenburg een twaalftal titels. De verhalen draaiden om een HBS-scholier die zowel in binnen- als buitenland spannende avonturen beleefde. De serie verscheen tussen 1956 en 1961. Bas heeft een grote opmerkingsgave waardoor hij achter allerlei duistere zaken komt. Als hij na zijn schooltijd journalist wordt, komt er uiteraard nog veel meer op zijn pad. Tussen 1974 en 1984 verschenen er nog vijf titels van andere auteurs.

Zeker niet onvermeld mag blijven de reeks boeken van Bob Evers van Willie van der Heide. De Bob Evers-serie, waarvan het eerste exemplaar al in 1949 verscheen, mag met vijf miljoen verkochte exemplaren wel een succes worden genoemd. Op rommelmarkten en kringloopwinkels duiken de pocketboekjes nog vaak op.

Tussen 1949 en 1963 schreef Willie van der Heide 32 delen met de avonturen van Evers. Arie Roos en Jan Prins zijn twee HBS-scholieren die over veel geld beschikken als beloning voor een opgeloste misdaad. Met hun vriend Bob Evers reizen ze vooral door Amerika en maken daar boeventuig het leven zuur, als ze daarom vragen. Het thema doet een beetje denken aan de tv-serie The A-Team. Op verzoek van benadeelde klanten gaan ze achter de boeven aan om genoegdoening te krijgen. 

En dan wil ik afsluiten met een boekenserie die vermoedelijk iedereen wel kent, mede door de succesvolle tv-serie van Piet Römer en Victor Reinier als de Amsterdamse inspecteur De Cock en zijn collega Dick Vledder. De boeken werden in eerste instantie geschreven door oud-politieman Appie Baantjer. De geboren Urker werkte van 1945 tot 1983 als rechercheur op het Amsterdamse bureau Warmoesstraat en deed daar veel ideeën op voor zijn latere boeken, waar hij in 1963 mee begon en zijn karakter De Cock baseerde op een collega. Hij schreef zeventig titels. In 2010 overleed hij.

In 1984 kwam er een bioscoopfilm uit, Moord in Extase met Joop Doderer. Dit kreeg geen vervolg maar in 1995 startte een tv-serie bij RTL 4, die maar liefst twaalf seizoenen zou duren. De verhalen waren overigens geen verfilming van de boeken, maar speciaal voor tv geschreven scripts van diverse auteurs. Na de dood van Baantjer heeft Peter Römer vanaf deel 71 het schrijven van de boeken overgenomen. Dat zijn er inmiddels 89 en deze exemplaren zijn tweedehands rijkelijk verkrijgbaar bij kringloopwinkels, boekenmarkten en braderieën.