Bloemen-Bertha, het Haagse bloemenmeisje - deel 2

In de vorige editie van 27 december stond deel 1 van het verhaal over Bertha Gerritsen, beter bekend als Bloemen-Bertha. Wie was zij en waarom waren er zoveel studenten bij haar afscheid op donderdag 13 oktober 1960?

Laatste jaren

De jaren na 1945 zijn voor Bloemen-Bertha gloriejaren. In juli 1946 vindt een erepromotie van prins Bernhard plaats aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Na afloop van de plechtigheid biedt Bertha de prins een witte anjer aan. Als in de jaren vijftig in Den Haag bloemenfeesten worden georganiseerd, is Bertha het stralende middelpunt. Hoogtepunt - in oktober 1954 - is haar vijftigjarig jubileum als bloemenverkoopster. Zij ontvangt de eremedaille in brons verbonden aan de Orde van Oranje Nassau. De medaille wordt opgespeld door burgemeester Schokking, die daarvoor van Bertha een hartelijke klapzoen krijgt. 

De officiële huldiging vindt plaats in Delft, de stad waar haar bloemencarrière in de studenten-wereld begon. Daar wordt haar een ontvangst aangeboden in de studentensociëteit Phoenix. Zij wordt officieel ingehaald met een optocht van koetsen en erewachten. Onder de vele gelukstelegrammen die zij ontvangt, is er ook één van koningin Juliana: “Hartelijk gelukgewenst met Uw gouden jubileum. Ook voor mij behoort Uw aanwezigheid tot de meest vreugdevolle van mijn studententijd.”

Van de studenten krijgt zij een hondje dat door Bertha, onder luid gejuich, prof wordt genoemd.
Nog belangrijker is dat de studenten en oud-studenten haar een onbezorgde oude dag aanbieden in de vorm van een lijfrente en een huisje aan de Parallelweg. Bertha is dan 67 jaar oud. Het zal nog twee jaar duren voordat de AOW wordt ingevoerd. Voor oud-studenten die zich waar ook ter wereld bevinden, doet de Wereldomroep verslag van de festiviteiten. 

Afscheid

Bertha heeft maar enkele jaren van haar bescheiden huisje aan de Parallelweg mogen genieten. Haar gezondheid gaat achteruit. De duizenden kilometers die zij in haar leven heeft gelopen, eisten haar tol. Het heeft allemaal teveel van haar krachten gevergd en haar voeten willen opeens niet meer. De studenten zorgen ervoor dat Bertha wordt opgenomen in Rusthuis Johanna aan de Johan van Oldenbarneveltlaan. Uit het hele land ontvangt zij brieven en prentbriefkaarten; een bewijs dat men haar niet is vergeten. Zij is vol lof over het rusthuis en verwacht dat zij spoedig weer geheel genezen zal zijn. Helaas mag dat niet zo zijn. Op zondag 9 oktober 1960 overlijdt Bertha, 73 jaar oud. 

Haar begrafenis vindt plaats op donderdag 13 oktober. In een met twee paarden bespannen koets wordt Bertha naar de Algemene Begraafplaats gereden. Honderden belangstellenden hebben zich daar verzameld. In een tot in de uithoeken gevulde aula luisteren familieleden en belangstellenden naar de vele sprekers. Zij herdenken Bertha als een vrouw die met haar warmte en vrolijkheid, op zeer aparte wijze kleur wist te geven aan het studentenleven. “Bertha Gerritsen is dood maar zij zal als Bloemen-Bertha blijven voortleven”, besloot een van de sprekers. Onder de tonen van Jesu, joy of man’s desiring wordt de kist naar het graf gedragen. Bij alle studentenverenigingen hangt die dag de vlag halfstok.

Inez van Dullemen (1925-2021) beschrijft in haar boek Vroeger is dood uit 1976 dat haar vader - de jurist Mr. Nout van Dullemen (1892-1974) - naar de begrafenis van Bloemen-Bertha gaat. Volgens Inez behoort Bertha tot het anonieme legertje van hospita’s, strijksters, prostituees en koffievrouwtjes die de herenstudenten van dienst zijn. De lezer zal inmiddels begrepen hebben dat dit afbreuk doet aan haar positie binnen de Nederlandse studentenwereld.

Herinneringen aan Bloemen-Bertha

Bertha heeft veel kunstenaars geïnspireerd. Als schildersmodel en later met haar bloemen is zij geportretteerd door veel kunstschilders. Zij bezat onder andere schilderijen en schetsen van Hendrik Haverman (1857-1928) en Toon Kelder (1894-1973). De verblijfplaats hiervan heb ik niet kunnen achterhalen. Wel is bij een brand in de Leidse studentensociëteit Minerva (in december 1959) een schilderij van Bloemen-Bertha verloren gegaan. Van Isaac Israëls (1865-1934) is een schilderij bekend met een bloemenmeisje op de boulevard bij de pier. Omdat Bertha daar het ‘alleenrecht’ had bloemen te verkopen, is de kans groot dat zij is afgebeeld.

Ook zijn er bij jubilea publicaties over Bertha verschenen. Ter gelegenheid van haar dertigjarig jubileum in 1934 is door de Delftse studenten het boekje BERTHA GERRITSEN in bloemen uitgegeven. Bertha heeft toen alle boekjes van een persoonlijke opdracht voorzien! Twintig jaar later verschijnt 50 jaar Bertha, waaraan álle Nederlandse studentenverenigingen - van Groningen tot Rotterdam - hebben meegewerkt. Dit zegt wel iets over haar populariteit onder de studenten. Deze publicaties en een groot aantal krantenknipsels zijn de basis van dit artikel.

Een unieke herinnering is de Bloemen-Bertha wisselprijs. Deze prijs is in 1928 door Bloemen-Bertha beschikbaar gesteld. Ze wordt jaarlijks uitgereikt door de Koninklijke Zeil- en Roeivereniging Hollandia. Zo blijft met deze uitreiking de herinnering aan Bloemen-Bertha voortleven.