Vijftien jongens en een oude bus

Al vele tientallen jaren rijden er in Den Haag oude Haagse trams rond, normaliter vanuit de museumremise aan de Frans Halsstraat. Met evenementen en op zondagen komen ze op straat. In de Frans Halsstraat is een rijke collectie aan oude trams gerestaureerd en bewaard. Tot 1979 gold dat niet voor autobussen van de HTM. Ondanks een rijk verleden met merken als Kromhout, Minerva, AEC en Daf was er vanuit de directie van HTM geen enkele belangstelling om ook autobussen te bewaren voor het nageslacht. Pogingen vanuit de ‘bushobbywereld’ liepen op niets uit. De HTM zag geen enkele noodzaak ook een bus te bewaren.

Reden voor ondergetekende om daar wat aan te doen. Vanwege mijn hobby had ik al diverse oude HTM-bussen teruggevonden op sloperijen en Nederland en België. Helaas waren deze in een dusdanige staat dat restauratie geen zin meer had. En de bussen die wel in aanmerking kwamen, zoals bus 554 van onze wijde wereld, een HTM-bus die was omgebouwd voor vervoer van gehandicapte kinderen en na gebruik terug werd aangeboden. Er was echter geen belangstelling bij de HTM en de bus vond voordat wij er erg in hadden de vuurdood op een sloperij nabij Delft.

Een andere bus, nummer 558, deed nog jaren dienst als rijdend enquêtebureau en werd na afvoer overgedragen aan de Stichting Veteranen Autobussen. Voordat deze bus kon worden gerestaureerd, reed een vrijwilliger de bus total loss tegen een pilaar. Nu reed op vliegveld Zestienhoven al jaren een oude HTM-bus. Deze was eind jaren vijftig in dienst gekomen bij de HTM maar werd nieuw doorverkocht aan de Rotterdamse RET. Na afvoer daar was de bus als vliegveldbus op Zestienhoven terecht gekomen en zou begin 1979 worden afgevoerd. Enthousiast benaderde ik de HTM of deze bus in aanmerking kon komen voor behoud, maar mijn aanbod werd vriendelijk afgewezen. Omdat ik de bus toch graag wilde hebben (de vraagprijs was 1500 gulden) verzamelde ik vijftien vrienden om mij heen, waaronder mijn broer Frits, en voor honderd gulden de man konden we de bus op 26 juni 1979 ophalen.

Omdat de HTM geen belangstelling toonde, werd het voertuig gestald bij busbedrijf VIOS te Wateringen. Daar werd een eerste schouwing van de intussen twintig jaar oude veteraan gedaan en werden door de dames de eerste schoonmaakwerkzaamheden verricht (dat kon toen nog). Op enig moment (de HTM had inmiddels lucht gekregen van de aanschaf van een oude HTM-Kromhoutbus) werden wij benaderd door Cees van der Veen van het bedrijfsbureau HTM. De HTM was bezig met de voorbereidingen voor de viering van ‘65 jaar Haagse tram 1924-1979’ en het zou dan leuk zijn een autobus aan de tentoonstelling op het Lange Voorhout toe te voegen. En die bus hadden wij!

Inmiddels had ik met kennis en mede-hobbyisten Peter Nijbakker, Ger Broekema en Paul Roerbag het Haags Bus Museum opgericht en de 327 daarin ondergebracht. De oprichting werd onder grote belangstelling van de pers en buswereld gevierd in de HTM-kantine aan de Viaduct-weg. Na enige onderhandeling met de HTM, waarbij de steun van Cees van der Veen doorslaggevend was, werd overeengekomen dat de HTM in de wagenmakerij de 327 zou restaureren. Hiervoor werden twee wagenmakers, Jan en Dirk vrijgemaakt. Onze ploeg van vijftien man zou zoveel mogelijk meewerken aan het herstel van de bus. En zo geschiedde. Bij rijschool van Buuren haalde ik snel mijn groot rijbewijs zodat ik de bus zelf kon overbrengen. De overige veertien mede-eigenaren hadden dat diploma niet op zak. 

Op 26 juni 1979 vertrokken we met de oude Kromhout vanuit Wateringen naar de Viaductweg.

In de wagenmakerij hebben Jan Berkhuizen, Cees Boogmans en Dirk Makkinje als paarden gewerkt om de oude veteraan terug te brengen naar de afleveringsstaat in 1958. Omdat alle originele bordjes, zoals niet spreken met de bestuurder, voor de streep geen staanplaatsen, alsmede de Kromhoutemblemen ontbraken, werden die uit eigen collectie verstrekt. Op 5 juli 1979 was de Kromhout zover hersteld dat hij naar de spuiter kon. Hier werden de oude Haagse kleuren geelgroen weer aangebracht zodat het er meteen weer op ging lijken.

Op 5 augustus 1979 was het dan zover. Op het Lange Voorhout stond te midden van de vele, prachtig gepoetste antieke trams onze Kromhout uit 1958 te pronken. De belangstelling was overweldigend. Het publiek werd herinnerd aan de periode van geelgroene autobussen in Den Haag waarvan de laatste in 1973 de stad verliet op weg naar een Belgische sloper.

Na het evenement op het Lange Voorhout werden diverse rondritten voor publiek gereden. Opvallend was hoeveel mensen vanuit bushokjes naar de halte liepen, druk gebarend dat ze met de bus mee moesten. Blijkbaar werd over het hoofd gezien dat dit soort bussen toen al jaren uit het Haagse straatbeeld verdwenen was!

De aanschaf van de Haagse Kromhoutbus 327 was de aanzet voor het Haags Bus Museum om meerdere bussen voor het nageslacht te bewaren. Als snel volgde er een DAF uit de eerste serie wijnrode standaardbussen van de HTM (waar nauwelijks iets aan gereviseerd hoefde te worden), en uit Frankrijk werd een Chaussonbus terug gevonden van het type dat na de Tweede Wereldoorlog de HTM weer op weg hielp om aan het grote vervoersaanbod te voldoen. 

Ook deze bus moest helemaal hersteld worden en aangepast aan de huidige eisen van de RDW. Jan Berkhuizen (met onafscheidelijke sigaar in het hoofd) heeft hier een monsterklus aan gehad, maar ook bij de HTM had men met de Kromhout de smaak te pakken en werd steeds weer toestemming verkregen om meerdere bussen voor het nageslacht te bewaren. 

De oprichting van het HBM in 1979 heeft tot gevolg gehad dat de stichting inmiddels over tientallen museumbussen beschikt, waaronder voornamelijk HTM-bussen, maar ook vertegenwoordigers van vervoerders als Westnederland, Citosa en NZH. Helaas zijn er momenteel grote stallingsproblemen en is het niet mogelijk een museum te bezoeken. Al jaren is het huidige bestuur bezig een museum op te richten in Pijnacker, waarvoor nieuwbouw nodig is. Helaas zijn hiervoor vele vergunningen nodig alsmede toestemming van omwonenden. Het zal dan ook nog jaren duren voordat het publiek weer kennis kan maken met de omvangrijke collectie. Die ooit begon met vijftien jongens en een roestig wrak van wat ooit een trotse Kromhoutbus was, en nu weer is!