Prinses Juliana achttien jaar

De achttiende verjaardag van een kroonprinses is een belangrijke mijlpaal. Ze is dan op de leeftijd dat ze zo nodig koningin kan worden en zitting neemt in de Raad van State. Op 7 december viert Prinses Amalia deze mijlpaal. Een mooie gelegenheid om eens te kijken naar de feestelijkheden op de achttiende verjaardag van haar overgrootmoeder Prinses Juliana. We gaan terug naar 30 april 1927. 

Carillonconcert

De Princessedag, zoals de Haagsche Courant de dag noemde, werd ingeluid met een beiaard concert door de klokkenist van de Sint Jacobstoren J.A. de Zwaan. Nadat de laatste zware slag van elf uur was weggestorven, klonk eerst het Wilhelmus. Achtereenvolgens voerde het carillon daarna vaderlandse en oud-Hollandse liederen uit. Die waren toen nog zo bekend dat de verzamelde menigte de liederen uit volle borst kon meezingen.  

Felicitaties en geschenken

Prinses Juliana woonde met haar ouders, koningin Wilhelmina en prins Hendrik, op Paleis Noordeinde. Daar werden in de ochtend veel bloemstukken en cadeaus bezorgd. Omstreeks half één reed de koninklijke familie in een open auto van Paleis Noordeinde naar het Paleis Lange Voorhout om het ‘noenmaal’ bij koningin-moeder Emma (de grootmoeder van Juliana) te gebruiken. Daarna gingen ze terug naar Paleis Noordeinde. 

Rijtoer

Om twee uur stapte de koninklijke familie in een open koets, een zogeheten calèche, voor de rijtoer. De koningin was gekleed in een bruine mantel met een stola van witte-vossenbont. De prinses droeg een lichtgrijze bontcape en een breedgerande lila hoed, prins Hendrik was in admiraalsuniform. Veel straten, zoals Westeinde, waren met veel vlaggen versierd. Voor het R.K. ziekenhuis (nu het Westeinde Ziekenhuis) stonden ‘juichende zustertjes’. De rijtoer reed door meer straten in het centrum, onder andere de Wagenstraat, waar prinses Juliana bij het hotel Pays Bas bloemen kreeg. 

Het feestspel op het Binnenhof

Klokslag drie uur kwamen ze op het Binnenhof aan, waar ze plaatsnamen op het bordes van de Ridderzaal. Toen kon het feestspel beginnen met zang, dans en muziek. Omdat op het Binnenhof alleen plaats was voor genodigden, werd dit feestspel om vier uur op het Buitenhof nog eens herhaald. Dat leverde zo’n mensenmassa op dat toeschouwers in het gedrang raakten en flauwvielen. Op 2 mei stond in de Haagse Courant een boze, ingezonden brief van de directie van Philips Eindhoven. Bij de feesten was blijkbaar op het gebouw van de Nederlandse Eerste Kamer een grote luidspreker van een Duitse firma opgesteld. De Philips directie wees erop dat in Eindhoven op het gebied van luidsprekertechniek belangrijk werk werd geleverd. Het gebruiken van een Duitse luidspreker was een nationale schande en een smaad voor de Nederlandse industrie!

Juliana van Stolberg

Opvallend is de aandacht die bij deze viering uitging naar Juliana van Stolberg, de moeder van Willem van Oranje en daarmee de stammoeder van het Huis van Oranje-Nassau. In meerdere kranten stonden uitgebreid artikelen over de vrouw naar wie prinses Juliana is genoemd. Ze werd op haar 23ste weduwe met drie kinderen, toen haar echtgenoot Philips von Hanau overleed. Ze hertrouwde met graaf Willem van Nassau en kreeg met hem nog vijf zonen en zeven dochters. Een artikel prees haar toewijding aan de opvoeding van haar kinderen en meldde dat ze de “zaden van godsvrucht in hun jeugdige harten strooide”. Op de achttiende verjaardag van prinses Juliana is de eerste steen gelegd van het Juliana van Stolbergmonument op het Louise de Colignyplein in Den Haag. De handeling werd verricht door premier De Geer en er waren geen leden van de koninklijke familie bij. In de krant Het Vaderland werd uitgelegd dat dat een vaste traditie is: “De koninklijke familie neemt nimmer deel aan een eerste steen-legging, omdat deze uit den aard der zaak geen voltooiing kan waarborgen”. Prinses Juliana kwam wel drie (!) jaar later naar het Bezuidenhout om het monument te onthullen.  

Rond de feestelijkheden

Dat prinses Juliana achttien werd, betekende ook dat zij afscheid nam van haar gouvernante, juffrouw Oosterlee, die werd bevorderd tot eredame in de huisorde van Oranje. Ze kreeg haar eigen hofhouding en die kon ze financieren van haar toelage van ƒ 200.000. Volgens de omrekensite van het CBS zou dat vandaag de dag € 3.736.488 zijn. Ik kon in geen enkele krant een kritische noot vinden bij dit bedrag dat toch heel wat meer is dan de € 1,6 miljoen waar Prinses Amalia voorlopig van afziet. Speciaal voor de gelegenheid werd op Paleis Het Loo een nieuwe foto van de prinses gemaakt die ook als ansichtkaart werd verkocht. En er werden diverse herdenkingsborden gemaakt, waarvan de DenRon Collections er een paar heeft. Het is de moeite waard om dit digitale museum over ons vorstenhuis een keer te bekijken op www.denroncollections.nl. Dit museum werkt regelmatig mee aan tentoonstellingen. Zo is een van de gedenkborden op dit moment te zien in Duitsland, in Hanau op de tentoonstelling Juliana ein Jahrhundert in puppen.

Hofhouding

Vanaf haar achttiende verjaardag kreeg Prinses Juliana ook haar eigen hofhouding. Leden van de hofhouding dragen altijd een zogeheten chiffre, waarvoor Juliana zelf het ontwerp maakte. Het is een strik met een blauw geëmailleerde letter J in art-deco, de stijl die in 1927 erg in de mode was.

Het sprookje op de Hofvijver

Het avondfeest was een spektakel op de Hofvijver. De koninklijke familie, nu ook met koningin Emma erbij, zat voor de ramen van het Binnenhof complex en keek naar de prachtig verlichte Hofvijver. Uit de deur van wat nu het Haags Historisch Museum is, kwam een stoet zeehelden in zeventiende-eeuwse kleding. Op het eilandje werd de koninklijke standaard geheven en brachten kanonnen vijf saluutschoten. Onder anderen Maarten Harpertsz. Tromp en Michiel de Ruyter voeren in zeven admiraliteitssloepen over de Hofvijver, verlicht door vijf zoeklichten die door de Genie aan de hoeken van de vijver waren geplaats. De roeiers waren leerlingen van de Zeevaartschool in Scheveningen. Intussen brachten de ‘Die Hagezanghers’ toepasselijke vaderlandse en religieuze liederen ten gehore. Een paar weken na dit feest verraste de schilder (later meestervervalser) Han van Meegeren de prinses met een bijzonder cadeau. Hij had vanuit zijn atelier zicht op de feestelijkheden en had die vastgelegd in een schilderij. Om negen uur meerde een van de sloepen aan het speciaal voor de gelegenheid gebouwde steigertje, met op de hoekpalen vier gouden leeuwtjes. Even later kwamen de koningin, prinses en de prins naar buiten om zich voor een rondvaart van een half uur in te schepen. Ze werden door het publiek levendig toegejuicht. Kort daarop vertrok het gezelschap en ging naar het Malieveld voor het vuurwerk. De feestelijke afsluiting van een mooie dag!