Plaatjesalbums van Hus en andere merken sparen in de vorige eeuw

Je kunt je het nu in dit digitale tijdperk niet meer voorstellen, maar in de vorige eeuw was het voor de kinderen gebruikelijk om ‘plakplaatjes’ te sparen. Slimme fabrikanten verpakten hun plaatjes bij hun artikelen en zo stond er al snel een levendige ruilhandel in de plaatjes en werd het product beter verkocht om zo de verzameling zo snel mogelijk compleet te krijgen. Ik heb hier in het verleden wel eens aandacht aan besteed, maar er valt zo veel meer over te vertellen.

Bij het samenstellen van dit artikel gingen mijn gedachten terug naar de jaren zestig. Vanaf 1966 was op tv de Amerikaanse serie Batman te zien, waarin Batman en zijn hulp Robin spannende avonturen beleefden in hun Batmobiel. Vele schurken als de Ridler, de Penquin en de Joker moesten worden bestreden. Een fabrikant van kauwgom speelde handig in op de hype rondom de populaire tv-serie en bracht kauwgom op de markt, waarbij twee kleurenplaatjes werden bijgevoegd. Vaak was ik bij de sigarenboer in de Zuidlarenstraat te vinden. Voor een kwartje kreeg je dan een wee, zoet stuk roze kauwgom, vergezeld van twee plaatjes. Je hoopte steeds op nieuwe plaatjes en kon deze ruilen met je schoolmaatjes, want iedereen spaarde ze. Het waren schitterend gekleurde plaatjes, voorzien van teksten.

Bakker Hus

In Den Haag zat bakker Hus met de vele filialen in elk winkelcentrum en de broodfabriek in de Jacob Catsstraat. Ook Hus speelde in op de verzamelwoede van de jeugd en ontwierp diverse plakplaatjes en verpakte ze bij hun ontbijtkoek en beschuit. De plaatjes konden worden geplakt in door Hus verstrekte albums zoals Wat is dat voor vliegtuig, wat is dat voor auto? Of een goochel-album sim sala bim.

Piggelmee 

Wat in dit artikel niet onvermeld mag blijven, is de creatie van Van Nelle koffie en theefabriek. De avonturen van Piggelmee. Deze kabouter woont met zijn vrouw Tureluur in een Keulse pot. Hoewel ze veel avonturen beleven, wordt er ook reclame gemaakt voor de koffie en thee van Van Nelle. De bijbehorende prentenboeken waar de plaatjes kunnen worden ingeplakt, zijn schitterend vormgegeven en werden al vanaf 1920 uitgegeven, maar steeds verfraaid en daardoor een waar collectors-item geworden. De plaatjes konden worden besteld door zegels te sparen bij de koffie en thee. Na 1985 verscheen er nog een uitgave waarin de plaatjes waren voorgedrukt.

Captain Grant 

De Engelse tabaksproducent John Wood veroverde midden jaren vijftig vanuit Dordrecht de Nederlandse markt en begon als promotie vier albums uit te geven. Vanaf 1956 werden bij de Captain Grant sigaretten in de kartonnen doosjes plakplaatjes van stevig karton bijgeplakt. Deze moesten worden uitgeknipt en vervolgens in de speciale albums worden geplakt. In totaal verschijnen vier albums die voor 1,95 gulden per stuk kunnen worden aangeschaft en alle vier als thema ‘de scheepvaart’ hebben. De plaatjes worden getekend door scheepvaarttekenaar Frans Naerebout, die hiervoor beschuitbakker Hooimeijer als werkgever had. Scheepvaartdeskundige Gerard Bovens wordt aangetrokken voor de begeleidende teksten in de albums. Het eerste album bevat 68 pagina’s met 180 plaatjes om in te plakken! Midden jaren zestig gaat het merk over in het grote Amerikaanse concern BATCO en daarmee verdwijnen de albums.

Haust 

In de vorige eeuw bracht het nog steeds bestaande merk Haust - begonnen in 1840 als broodbakkerij - plaatjesalbums uit, zoals ook onder andere Verkade en Hille dat deden. De oudste plaatjesalbums dateren al van de jaren twintig maar mijn eigen herinnering gaat terug naar de jaren zestig, waarin ik de autoplaatjes spaarde die Haust bij zijn beschuit sloot. Bekend zijn de albums Van koets tot stroomlijn, waarin de geschiedenis en ontwikkeling van de automobiel werd behandeld in zes hoofdstukken. In deel twee werden naast auto’s ook motoren, rijwielen en bromfietsen meegenomen. Om de plaatjes niet te beschadigen, werden ze voorzien van een laagje vetvrij papier in de rollen beschuit.

Hooimeijer

Naast de beschuit van Haust waren er natuurlijk veel meer beschuitmerken, zoals het eerdergenoemde Hooimeijer. Ook deze koekenbakker uit Barendrecht begon daarmee, zij het pas na de oorlog. Ze begonnen met twee stripalbums van Maarten Toonder, maar gingen zich ook toeleggen op de zeevaart, net als Captain Grant. In 1954, mijn geboortejaar, bracht Hooimeijer in samenwerking met de Nederlandse spoorwegen, puddingfabriek Polak en suikerwerkfabrikant Van Slooten het boek De kilometerkampioen uit. Een spannend verhaal met hierin alles wat je niet wist van de spoorwegen. Het boek bevatte 120 plakplaatjes en één grote. Hoewel ik het boekje bezit, is het tot mijn spijt niet compleet; er ontbreken nog wat plaatjes. In het boek worden de diverse treinen afgebeeld, maar is er ook ruimte voor het personeel, gebruikte lichtseinen en overwegen. De plaatjes werden bijgesloten bij de producten van de meewerkende fabrikanten. 

Flipje 

Ten slotte mag een fabrikant als de Betuwe-Tiel niet ontbreken in dit, overigens lang niet volledige artikel over plaatjesalbums. Reeds in 1935 werd Flipje het fruitmannetje ontworpen, als mascotte voor jamfabriek de Betuwe. Na de Tweede Wereldoorlog verschenen er ringbanden met de onmogelijke maat 49 x 21 waar filmstroken in konden worden opgeborgen. Via een ingewikkeld procedé moest je de stroken zelf in het album vlechten. Deze stroken kon de jamliefhebber bestellen door het knippen van Flipje-zegels van de jampotten van de Betuwe. De boeken zijn nog wel te koop, maar zelden in ongeschonden staat door het enorme gewicht en de moeilijkheid van opbergen in de boekenkast. 

Later ging de Betuwe over tot het uitgeven van handzamere Flipjesboeken die met zegels bij elkaar konden worden gespaard. Door een aantal zegels op een briefkaart te plakken, konden de in totaal vijftig boekjes worden aangeschaft. Van 2002 tot 2010 zijn er vijf nieuwe stripalbums op de markt gebracht.

Het is onmogelijk om in de omvang van dit artikel volledig te zijn. Zo zijn er nog onder andere de bekende voetbalplaatjes van Panini, de vlaggenplaatjes van Droste en voor de jeugd Pokemon. Maar ik heb deze keer een beeld willen schetsen van de verzamelwoede in mijn jeugd en hoop met het artikel weer wat herkenning en herinnering bij u, als lezer, naar boven te hebben gebracht.