Even wuiven!

Ieder jaar met Prinsjesdag loopt half Den Haag uit voor de rijtoer van koning Willem-Alexander en koningin Maxima. De stoet gaat van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal, nu tijdelijk de Koninklijke Schouwburg, waar de koning de Staten-Generaal toespreekt. Het is een rijke traditie, omgeven met veel ceremonieel vertoon: glanzend geborstelde paarden, mooie uniformen en statige koetsen. Het is een relatief jonge traditie maar wel een van grote symbolische waarde voor ons land.

Het bezoek van het koninklijk paar aan de Staten-Generaal is geen beleefdheidsbezoekje. De koning presenteert daar de plannen van de regering met het uitspreken van de troonrede. Hij geeft daarmee aan dat de wetten die uit de plannen voortvloeien ook door hem onder-tekend zullen worden. De Tweede Kamer gaat vervolgens als eerste met de regering in debat over de begrotingsvoorstellen en besteedt daar ruim drie maanden aan. De begrotingen van de ministeries liggen voor een groot deel al voor een paar jaar vast en de debatten gaan dan ook vaak over relatief kleine wijzigingsvoorstellen of over aanpassingen van eerder genomen besluiten. Bijvoorbeeld het plan voor het versterken van de rivierdijken waar 25 jaar en 13 miljard euro voor is uitgetrokken. Per jaar geeft de minister aan welk deel van de dijken aangepakt gaan worden, hoeveel geld daarmee is gemoeid en of dat nog past binnen de 13 miljard euro. De koning heeft in de troonrede daar dan het volgende over gezegd: “De regering is voornemens de versterking van de dijken langs de rivieren verder ter hand te nemen.”

Er is een onderwerp waar de koning nooit over spreekt en dat is het deel van de begroting van het ministerie van Algemene Zaken dat gaat over de uitgaven ten behoeve van het Koninklijk Huis. Altijd een gevoelig onder-werp, omdat niet alleen de kosten voor de grondwettelijke taken maar ook de vergoeding voor de leden van het Koninklijk Huis hier onder vallen. Het is aan de minister-president om dit onderwerp met de Tweede Kamer te bespreken en in goede banen te leiden. De koning kan en zal er zelf nooit iets over zeggen maar zal er privé wel een mening over hebben. In tegenstelling tot ministers, dokters, bouwvakkers etc. kan de koning niet gaan staken of zijn ontslag indienen. Hij kan in het uiterste geval aftreden, maar dan moet er wel iets heel ernstigs aan de hand zijn. Hij zal dus gedurende zijn leven nogal wat minister-presidenten voorbij zien komen om over de tekst van de troonrede te spreken. Zelf kan hij niet anders dan keurig ieder jaar zijn grondwettelijke plicht vervullen en de troonrede voorlezen.

Gelukkig is Prinsjesdag ook een feestelijke dag met een fraai versierde stad en kermis op het Malieveld. Het hoogtepunt is ongetwijfeld ieder jaar weer de rijtoer en vooral de terugweg naar Paleis Noordeinde. Daar aangekomen dromt het publiek samen op het voorplein. Vanuit de menigte klinkt een luid gejuich op als de balkondeuren opengaan en de koninklijke familie verschijnt. Er wordt gezongen en druk gezwaaid en de koning en koningin zwaaien terug. Het kan niet anders dan dat de koning op dat moment aan de historische woorden van zijn moeder moet denken: “Even wuiven!”