Opkomst en teloorgang De Lozerhof

In de jaren zestig bleek in Den Haag een groeiende behoefte aan verpleegtehuizen. In de toen nog verzuilde samenleving werd dat opgepakt door de Katholieke Stichting Verpleging en Verzorging (KVV) met onder meer het Gulden Huis, de Protestantse zuil met de Hervormde en Gereformeerde Diaconieën (Protestantse Stichting tot Verpleging in inrichtingen van langdurig zieken en geestelijk gestoorde bejaarden) met De Lozerhof. De algemene tak de Algemene Haagse Stichting (AHS) met onder meer Sammersbrug en de Gemeente Den Haag niet te vergeten (GDVV) met onder meer Vrederust-West. Al die stichtingen zijn intussen gefuseerd, overgenomen dan wel door wanbeleid failliet gegaan en weer overgenomen en tegenwoordig heten ze: Florence, Saffier, WZH en HWW. Veel van die toenmalige verpleeghuizen zijn intussen gerenoveerd, gesloten, wachtend op een bestemming of inmiddels gesloopt. 

Over één zo’n huis wil ik graag iets meer vertellen, dat is De Lozerhof gelegen aan het Randveen aan het einde van de Hengelolaan en vlakbij de Lozerlaan, waar het ook zijn naam aan te danken had. Voor veel mensen is het een begrip omdat ze er gewerkt hebben of omdat er een familielid heeft gewoond. Het huis was oorspronkelijk gebouwd voor 150 langdurig zieken en 150 geestelijk gestoorde bejaarden, zoals dat toen heette. Op verzoek van de GGD werd het huis al direct volledig gericht op patiënten met de ziekte van Alzheimer, zoals we dat nu liever noemen. De eerste patiënten werden 53 jaar geleden opgenomen op 6 december 1971 en naarmate de bouw vorderde, kwamen er patiënten bij tot het gebouw in 1973 officieel door wethouder Happel werd geopend. 

Zoals genoemd was de stichting ontstaan vanuit de gezamenlijke diaconieën die een bestuur hadden benoemd dat voor de bouw diende te zorgen. In het bestuur hadden zitting een arts, een jurist, een accountant, een bouwkundige en nog een aantal kundige notabelen. De arts was dokter Frijda, een gepensioneerd huisarts die directeur was geworden van het Nebo Ziekenhuis aan de Scheveningseweg. Vanuit die positie benoemde hij c.q. het bestuur een voor hem bekende gepensioneerde kolonel tot bouwdirecteur, te weten J. van der Linden. Jan van der Linden had de taak de bouw te begeleiden en later leiding te geven aan het verpleegtehuis als algemeen directeur. Hij deed dat, toen de bouw nog niet gereed was, vanuit de thuissituatie en later vanuit een bouwkeet op het terrein aan het Randveen.

Bij het ontwerp van het gebouw was nog erg uitgegaan van een ziekenhuis-achtige situatie. Zo waren er nog vier- en zespersoons kamers met gezamenlijke sanitaire ruimtes. Er was voorzien in een eigen laboratorium, een röntgenkamer, een fysiotherapie maar ook een kerkzaal en een mortuarium ruimte. Het tehuis was zelfvoorzienend met onder meer een eigen keuken en een eigen wasserij.

 Voor de opname van de eerste patiënten, maar ook voor later natuurlijk moest personeel geworven worden en dat was ook in die tijd een hele opgave. Toch was men toen zijn tijd al vooruit want De Lozerhof was voorzien van een kindercrèche. Op de zesde etage was een uitgebreide en door de Inspectie goedgekeurde voorziening voor de opvang van baby’s en kleuters en daar heeft men in de beginjaren veel profijt van gehad. Om te voorzien in gekwalificeerd personeel had men een eigen opleiding tot Ziekenverzorgende. In het hele land werd geworven om in De Lozerhof de opleiding te komen doen. Het was een zogenaamde in-service opleiding, wat betekent dat men na een vooropleiding van zes weken direct aan de slag ging in de praktijk met om de vijf á zes weken weer een lesweek. De opleiding werd gevolgd bij de opleidingsschool Frankenslag, waar ook de opleiding voor Verpleegkundigen werd gegeven. Zelfs voor onderdak was gezorgd! Op de vijfde en zesde etage waren de kamers waar de leerlingen gehuisvest werden. De leerlingen waren dus ‘intern’. Langs de Hengelolaan waren zes studio’s waar leerlingen, als ze eenmaal gediplomeerd waren, een wat ruimere huisvesting konden krijgen. Ook omvatte de bouw twee dienstwoningen. 

De zorg was voortdurend aan wijzigingen onderhevig omdat de maatschappij veranderde en er andere opvattingen kwamen. In veel huizen gold nog het medisch model, wat wil zeggen dat aan de leiding een arts stond, een geneesheer-directeur. Bij De Lozerhof was dat al direct anders: de algemeen directeur was een econoom! De verpleegkundige en de medisch directie waren adjunct-directeuren. De zorg was er niet minder om, integendeel. Al na een aantal jaren werd er niet meer gesproken over een verpleegtehuis maar over een verpleeghuis. De patiënt verbleef niet in een tehuis maar in een huis. Al vrij snel kwam er ook een roep om niet meer over patiënten te spreken maar over bewoners. De beleidsnota hiertoe heette dan ook ‘Op weg naar wonen’, geschreven door de geestelijk verzorger. Verder kwam er een hele verandering tot stand in de opvattingen over dementie. Een van de eersten die hier aandacht aan schonk was de schrijfster Inez van Dullemen met haar boek Vroeger is dood. Haar ouders woonden in De Lozerhof en veel van wat zij schrijft is gebaseerd op die periode.

Over De Lozerhof valt heel veel te vertellen, maar waarom dit verhaal? Alweer jaren geleden kwam van hogerhand de opvatting dat het huis te grootschalig was en niet meer voldeed aan de nieuwste eisen. Er is vervangende nieuwbouw gekomen en de bewoners werden overgeplaatst, maar het gebouw bleef staan. Personeel dat er had gewerkt is meegegaan of heeft ander werk gevonden. Er zou een officieel afscheid van het gebouw komen voor het personeel en voor iedereen die er had gewerkt. Vanwege Covid heeft dit afscheid niet meer plaatsgevonden. Het gebouw heeft jaren leeg gestaan, heeft in de winter als nachtopvang voor daklozen gediend, maar is uiteindelijk in 2023 gesloopt. Op het terrein zijn inmiddels bouwactiviteiten: er komt een hoge flat op de hoek te staan plus nieuwbouwwoningen en zorgwoningen. Heel veel mensen hebben echter nog herinneringen aan het oude gebouw, aan de tijd dat ze er gewerkt hebben en aan alles wat ze daar meegemaakt hebben met collega’s en bewoners. Op Facebook kun je dit terugvinden wanneer je zoekt op ‘Reünie De Lozerhof’.