Den Haag werd zijn woon- en werkplaats

Jacob Christiaan de Wijs is op 23 januari 1948 in Nijmegen geboren. Een jonger broertje kon de naam Jacob niet goed uitspreken en hij verbasterde deze naam tot Poen en zo zou Jacob dan ook de rest van zijn leven blijven heten: Poen de Wijs. Zijn vader was ingenieur en hij verwachtte min of meer van zijn zoon dat hij hetzelfde beroep zou kiezen. Na de lagere school ging Poen van 1960 tot 1966 naar de HBS in Waalwijk, waar hij voor de B-kant koos. Hij kon zijn vader overtuigen dat hij liever naar een kunstacademie wilde gaan, met als gevolg dat hij van 1966 tot 1971 leerling was van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. 

Poens vader vond wel dat hij de MO-akte tekenen moest halen en dat heeft hij dan ook gedaan. Hierna volgde hij het Conserva-torium in dezelfde stad. Zijn instrument was de blokfluit. Hij woonde inmiddels in Den Haag op het adres Adelheidstraat 21. Dit huis is in 1886 gebouwd en het is nauwelijks beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het ging om een groot huis en hij had zijn atelier in de zolderkamer. Poen is driemaal getrouwd. We kunnen hier met recht van zijn drie muzen spreken, zoals ook uit zijn werk blijkt. Hoe hij het voor elkaar gekregen heeft, weet ik niet, maar alle drie de namen beginnen met een M. 

Zijn eerste vrouw was zijn jeugdvriendinnetje Margriet en dit huwelijk heeft niet lang standgehouden. Vervolgens leerde hij Marion van Nieuwpoort kennen. Zij was ook kunstenares en heeft al of niet samen met Poen kunst gemaakt. Ze is in 2008 overleden. Zijn laatste vrouw was Marleen Looijen. Ook zij was uitermate kunstzinnig en muzikaal. Naar ik heb begrepen, stonden er twee harpen in hun huis. Poen vond evenals Marion dat ze geen kinderen moesten krijgen omdat die hun creativiteit in de weg zouden kunnen staan. Met Marleen is hij in 2011 getrouwd en zij had al een dochter, Sarah. Naast zijn kunst - hij heeft meer dan 900 werken nagelaten - gaf hij les. In 2013 werd hij tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau benoemd. Iemand die hem goed gekend heeft, vertelde mij dat hij meestal van negen tot vijf met kunst bezig was om daarna iets anders te gaan doen. Hij omschreef Poen als een erudiet man en zeer sociaalvoelend, hoewel hij ook op zijn strepen kon staan. Op 25 augustus 2014 is Poen de Wijs in Den Haag overleden.

De grootste realist van de twintigste eeuw

Poen heeft gedurende zijn leven diverse ontwikkelingen meegemaakt. Aanvankelijk maakte hij abstract werk, maar omstreeks 1977 ging hij over op realistische uitbeeldingen. Hij maakte aquarellen, vervolgens olieverfschilderijen en daarna gebruikte hij acrylverf. Daarnaast maakte hij gebruik van de techniek van het steendrukken. Hij experimenteerde ook veel. In zijn latere werk maakte hij onder meer gebruik van goud-, zilver- en koperverf en dit gaf een driedimensionaal effect. Het kwam erop neer dat hij vrijwel alle technieken ging beheersen. Bekendheid kreeg hij toen hij voor de muziekgroep Flairck platenhoezen ontwierp. Gezien zijn muzikaliteit was hij in staat de juiste afbeeldingen op die hoezen te laten ontstaan. In diezelfde tijd ontwierp hij decors voor de toneelgroep De Appel. Vooral het vrouwelijk naakt kon hij fraai uitbeelden. Hij exposeerde zowel in ons eigen land als daarbuiten. In galerie De Twee Pauwen, op de hoek van de Oranjestraat en het Noordeinde, werd vaak werk van hem tentoongesteld. Ook zijn er een tiental boekjes verschenen waarin zijn werk getoond werd en waarin uitleg gegeven wordt hoe zijn experimenten verliepen. In een krantenartikel wordt hij de grootste realist van de twintigste eeuw genoemd en dat verbaast me niets. 

In de Leeuwarder Courant van 8 november 1980 staat een artikel met als onderwerp een boekje over het werk van Poen de Wijs. “Als de Haagse kunstenaar Poen de Wijs brave landschapjes geschilderd had, was er waarschijnlijk geen boekje van hem uitgekomen. Maar zijn aquarellen en tekeningen betreffen het vrouwelijk naakt en dat is kennelijk wel aantrekkelijk geweest. Een mooie vrouw is nooit weg en als het dan allemaal virtuoos getekend en geschilderd is, valt het te proberen. De Wijs is een knappe tekenaar, technisch erg begaafd, met een uitstekend gevoel voor compositie. Zijn aquarelleerkunst, waarbij hij naar oude technieken zijn verf ‘wast’, is boven alle lof verheven. Hij tekent met houtskool wel naar model, maar bij zijn aquarellen heeft hij foto’s, die hij van te-voren heeft gemaakt, als voorbeeld, een wijdverbreid gebruik tegenwoordig, waar Breitner overigens al mee is begonnen.”