Art Deco bioscopen

Mijn oma van moederskant had een grote liefde voor films. En ze liet ons, haar kleinkinderen, ruim delen in die liefde. Dus heb ik samen met haar genoten van grote filmmusicals als The Sound of Music en My Fair Lady. En hard gelachen bij de rare capriolen van de Gendarmes van Saint Tropez. En dankzij haar heb ik oog gekregen voor de gebouwen waar de films vertoond werden, waaronder een aantal mooie art deco bioscopen. 

Art deco 

De opkomst van bioscopen in Nederland viel ongeveer samen met de opkomst van de art deco. Deze kunststroming dankt haar naam aan de in Parijs gehouden
tentoonstelling Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes. Die tentoonstelling was in 1925, maar al zeker tien jaar daarvoor waren er ontwerpen voor gebouwen met art deco kenmerken. Waar herken je art deco aan? Rijke kleuren, geometrische figuren, zigzaglijnen en gestileerde vormen. Die rijke kleuren zijn bij bioscopen dan vooral terug te vinden in het interieur en minder aan de gevel. Laat ik beginnen met het slechte nieuws: in Den Haag zijn geen mooie, rijke, art deco bioscoop-interieurs meer over. Maar we kunnen gelukkig nog wel van de gevels genieten. 

Studio - Kettingstraat

In 1912 werd in de Kettingstraat de eerste echte Haagse bioscoop geopend, onder de naam Residentie Bioscoop. Al eerder waren in Den Haag films vertoond, al in 1896 in het Kurhaus, maar dit was het eerste gebouw dat speciaal voor filmvoorstellingen werd gebouwd. De architect was Lodewijk Simons. In 1934 werd de naam veranderd in Studio. 

Op 12 september 1935 kreeg de bioscoop hoog bezoek: prinses Juliana kwam kijken naar de filmreportage van de begrafenis van de Belgische koningin Astrid en naar een film over Abessynië (Ethiopië). Het bezoek was streng incognito en het personeel en de andere bezoekers hadden niet in de gaten dat de prinses in de zaal zat.

In mijn herinnering was Studio vooral een seksbioscoop, al was dat slechts van 1979 tot 1987. Sinds 1990 zit er geen bioscoop meer in het pand, tot voor kort kon je er uit je dak in House & Techno Club Magistrat. Eind september of uiterlijk begin oktober van dit jaar krijgt het pand weer een nieuwe bestemming: Club Joli, voor jongens en meiden van 18 tot 21 jaar. 

Rex - Lange Poten

Waar we nu de aan de Lange Poten de centrumvestiging van Boekhandel Paagman binnen kunnen lopen, was tot 1977 de bioscoop Rex. Het gebouw is uit 1919, ontworpen door de Haagse architect Cornelis van den Hoogenband in opdracht van de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Hotels, Restaurants & Koffiehuizen. In 1977 brandde het pand volledig uit en daarna is er achter de gevel een vrijwel geheel nieuw pand opgetrokken.

Asta - Spui

Asta aan het Spui beleefde op eerste kerstdag 1921 zijn openingspremière. In de Telegraaf van 29 december stond: “..de Residentie heeft haar bioscooppaleis gekregen”…“het theater biedt plaats aan een kleine tweeduizend bezoekers en de totstandkoming heeft een slordige paar miljoen gekost”. Tijdens deze première speelde het huisorkest, dat veel bioscopen in die tijd hadden, een speciaal gecomponeerde Asta mars. De bioscoop is vernoemd naar de in die tijd beroemde filmactrice Asta Nielsen. 

Het gebouw was een ontwerp van architect Jan Willem van der Weele en interieur- en glasontwerper Chris Lambeau. Het werd al in 1938 vervangen door de huidige gevel die werd ontworpen door Van den Hoek. In 1985 is hier de laatste film vertoond.