Winkelen van toen

De laatste dagen bereiken mij veel berichten dat een bepaalde supermarkt zich beter gaat wapenen tegen winkeldiefstallen. Ze doen dat met een groot aantal camera’s die het gedrag van klanten observeert. Een raar loopje, te lang bij een schap blijven staan en een product met twee handen beetpakken kan al reden voor controle bij de zelfscankassa zijn.

Mijn gedachten gingen bij het lezen van het artikel terug naar de jaren zestig van de vorige eeuw toen ik met mijn moeder mee ging boodschappen doen, in het toenmalige winkelcentrum Zuidlarenstraat, nu een Vinexwijk. De enige supermarkt die we toen hadden, was de buurtsuper van de Spar, geleid door het echtpaar Lipman. Alle overige winkels hadden nog toonbankbediening, zoals kruidenier Hendriks, slager Ensing, drogisterij Fijlstra en melk en kaashandel De Groot. 

Waar we nu bij de drogisterij-ketens langs ellenlange schappen lopen met ons winkelmandje en zelfs de medicijnen voor het grijpen liggen, stond je bij drogist Fijlstra voor de toonbank te wachten terwijl de heer Fijlstra in zijn smetteloos witte stofjas een half pond Wybertjes stond af te wegen. Geen gram te veel, want elk teveel gestorte Wybertje ging terug in de voorraadpot. Vader had een flesje terpentine nodig. Dat werd uit een grote kraantjesfles in een bruin flesje getapt, waarna Fijlstra er eigenhandig een etiket op plakte. En ook Tri voor ontvetten, nu een verboden artikel, was nog vrij verkrijgbaar. Fijlstra was bijna arts, want hij had voor elke kwaal wel een oplossing!

Veel merkartikelen zijn in de loop der jaren verdwenen, ik schreef er wel vaker over. Wie kent ze nog: Treets, Smarties, Pastachoco beregoed, Raak, Domo vla in die makkelijke pakken, Kwatta, Sunlight, 3es, Caraco ijs, Tasman, Leeuwen-zegel, King Corn, Exota, Royco soepen, Castella, Brio margarine, Benbits, Donald Duck kauwgom, De Gruyter koffie en thee, Tjolk, Wajang boter, Rang, Popla, Skoll, Raider, Sierkan, Bonitos, Shandy, Vim, en ga zo maar door!

Bij melkhandel De Groot werden de melk, karnemelk en vanille of chocoladevla geleverd in glazen flessen van Van Grieken, Menken of de Sierkan. De lege flessen werden door moeder weer keurig afgespoeld ingeleverd. In die tijd waren er twee vla-soorten, de eerstvolgende was hopjesvla. Intussen bestrijkt de afdeling toetjes in de supermarkt vele meters koelcel.

Heeft de huidige supermarkt een broodafdeling die er niet om liegt, meestal vers gebakken via afbakovens; vroeger gingen we voor brood naar HUS. Het personeel bestond altijd uit keurige dames op leeftijd die klantvriendelijkheid hoog in het vaandel hadden staan. Wie is er niet groot geworden met King Cornbrood (van Japie), het fluweelzachte Casinobrood in geel cellofaan of het bruinbrood van Tarvo. Voor gebak was de keus onder andere uit Parijse Bol (een dwars doorgesneden beschuitbol met gele room, roze glacé en een gekonfijt kersje), pudding-stukjes van overgebleven koek en gebak, Moorkoppen (mag niet meer) en heerlijke tompoezen.

Hoewel ook het vlees tegenwoordig uitgestald ligt in de koelvitrines, ging er niets boven de ambachtelijke slager (in ons geval Ensing) die elk stukje vlees vers afsneed, waarbij de vraag “mag het iets meer zijn?” vrijwel zeker werd gesteld. Hierna kwam de vraag of de kleine een plakje worst mocht. Omdat ik toen al een afkeer had van vleeswaren kreeg ik van de - goed voor-bereide - ondernemer een doosje Sultana-rozijnen.

Ach, ik denk nog steeds met plezier terug aan mijn kinderjaren, waar ik bij De Gruyter de koffiebonen die mijn moeder uit een goudkleurige silo had getapt in de winkel bij de uitgang mocht malen in een grote rode koffiemolen. Ik heb thuis een grote verzameling De Gruyter attributen. Helaas heb ik zo’n koffie silo nog niet kunnen bemachtigen, maar ik blijf daarvoor de rommelmarkten afstruinen.

Die tijden zijn voorbij. We rijden met de winkelwagen door de immense supermarkten met hun versafdelingen, terwijl de buurtwinkeltjes zijn veranderd in kapperszaken, Shusau-lounges of gewoon woonhuizen na ombouw. Geregeld is op gevels nog de naam van de vorige ondernemer zichtbaar. Vaak in ere hersteld, zoals de vele muurschilderingen in Den Haag die de herinnering levend houden aan de tijd toen geluk nog heel gewoon was.