Koninklijke Feestdagen

Ieder jaar vieren wij in Den Haag en in de rest van Nederland de verjaardag van onze koning of koningin. Willem Alexander doet dat op 27 april en Beatrix deed dat op 30 april, de verjaardag van haar moeder. Deze traditie van een nationale feestdag voor het koningshuis bestaat echter nog niet zo lang en is ook niet altijd zo breed gedragen geweest. 

Waterloo-dag 

De eerste landelijke niet-christelijke feestdag was Waterloo-dag. Op 18 juni 1816 werd deze ‘Vaderlandse’ feestdag uitgeroepen om de Slag bij Waterloo, van een jaar daarvoor, te herdenken. Op 18 juni werd het Franse leger, onder leiding van Napoleon, door een coalitie van Britse, Duitse, Nederlandse en Russische troepen verslagen. Bij deze veldslag vielen op een dag ruim 47.000 doden en gewonden, een voor die tijd ongekende slachting. De inwoners van Brussel werden opgeroepen mee te helpen gewonden van het slagveld naar de stad en verder te brengen. Van Brussel tot den Haag werden veldhospitalen ingericht om de duizenden gewonden te helpen. In het hele land werden ook inzamelingen gehouden. De veldslag had dus een grote impact op de Nederlandse bevolking. De oproep tot herdenken en vieren, vond dan ook breed weerklank. Op 18 juni werden om 12.00 uur overal de klokken geluid en de vlag uitgestoken. Na een korte herdenkingsdienst begonnen de feestelijkheden, meestal in combinatie  met de traditionele jaarmarkten, veemarkten of harddraverijen. In Leeuwarden werd zelfs gestreden om de gouden zweep die door Koning Willem I ter beschikking werd gesteld. Kroonprins Frederik Willem, de latere koning Willem II had als bevelhebber van de Nederlandse troepen een prominente rol gespeeld bij de Slag en daaraan de bijnaam Held van Waterloo over gehouden. Na zijn overlijden in 1848 verwaterde de viering van Waterloo-dag enigszins met een opleving in 1865 vanwege de vijftigjarige herdenking. Daarna vonden vooral in militaire kring ceremoniële plechtigheden plaats. 

Prinsessedag en Prinsjesdag

Tot op 31 augustus 1880 Prinses Wilhelmina werd geboren. De Oranjegezinde burgerij was erg blij met haar komst omdat met haar in de troonopvolging voor Koning Willem III werd voorzien. Het prinsesje vertederde een- ieder en het Utrechts Provinciaal en Stedelijk Dagblad riep haar lezers in 1885 op de verjaardag van het prinsesje groots te vieren. Het riep zelfs 31 augustus uit tot Prinsessedag. De oproep vond in Oranjekringen veel weerklank en de jaren daarna werd in steeds meer steden door de Monarchisten Prinsessedag en na 1898 Koninginnedag gevierd. De viering van de geboortedag van Wilhelmina betekende het herstel van een oude traditie. In de zeventiende en achttiende eeuw werden de geboortedagen van de prinsen Willem I tot en met V gevierd op Prinsjesdag. De Oranjes waren echter in die tijd niet overal geliefd en op Prinsjesdag vonden dan ook vaak opstootjes en rellen plaats. Met de vlucht van Prins Willem V voor de Fransen verdween Prinsjesdag van de agenda. Twintig jaar later kwam de zoon van Willem V terug in Nederland en werd die gekroond tot Koning Willem I. Hij was het die zijn geboortedag voortaan in huiselijke kring wilde vieren en de naam Prinsjesdag verbond aan de Opening van de Staten Generaal. Bij die gelegenheid hield hij een toespraak en bood hij de Landsbegroting nu Rijksbegroting aan, hetgeen tot op de dag van vandaag nog zo gebeurt.

Koninginnedag of Dag van de Arbeid?

Met de troonsbestijging van koningin Juliana in 1948 dreigden Koninginnedag (30 april) en de Dag van de Arbeid (1 mei) elkaar dwars te zitten. De socialisten waren in principe tegen het Koningshuis maar door de Tweede Wereld Oorlog was dat sentiment omgeslagen. Minister-president Willem Drees wist een compromis te bereiken door Koninginnedag tot nationale feestdag EN vrij van arbeid te verklaren. Koningsdag zal waarschijnlijk nog vele jaren gevierd worden. Dit jaar zijn de feestelijkheden beperkt, maar volgend jaar zal Den Haag vast weer op zijn kop staan met live optredens door de hele stad tijdens het Koningsnachtfestival ‘The Life I live’, de koningskermis, de drukbezochte vrijmarkten en tal van festiviteiten in de wijken.