Er gaan veel kabouters op één zetel

Sinds 1851 is het hoogste bestuursorgaan binnen een gemeente de gemeenteraad. Dit werd in dat jaar geregeld via de Gemeentewet van Thorbecke, zoals men deze wet is gaan noemen. Wel was het zo dat aanvankelijk alleen mensen die over een redelijk hoog belastbaar inkomen beschikten, mochten stemmen. Vanaf 1917 gold het kiesrecht voor mannen en vanaf 1919 ook voor vrouwen. In deze bijdrage wil ik iets over een partij vertellen die slechts vier jaar deel heeft uitgemaakt van de Haagse gemeenteraad. Ik neem jullie mee naar het jaar 1970.

Provo

In 1965 werd deze protestbeweging tegen de gevestigde orde mede opgericht door de Hagenaar Roel van Duijn. Het woord Provo komt uit een door Wouter Buikhuizen geschreven proefschrift en komt van provoceren. Zeker op het gebied van het verbeteren van het milieu, de vrouwenemancipatie en de stadsvernieuwing heeft deze beweging goed werk verricht. In 1967 hief Provo zichzelf weer op. Enkele jaren later ging Roel van Duijn op doktersadvies bij een biologische boer op Walcheren werken. Toen hij aan die boer vroeg of hij met machines werkte, was het al dan niet gekscherend bedoelde antwoord: “Dat doen we niet, anders verjagen we de kabouters.” Op weg naar huis in de trein bedacht Roel het Kaboutermanifest, waarin de kabouter als symbool van het bondgenootschap tussen mens en de natuur wordt gezien. Op 5 februari 1970 werd in Amsterdam, het land van de kabouters, de Oranjevrijstaat uitgeroepen.

De Haagse Kabouters

Zeker in 1970 was de Vrije Academie in de De Gheijnstraat een broedplaats voor ludieke activiteiten. Ludiek komt van het Franse woord ludique en daarmee geeft men aan dat een ernstige zaak op een speelse manier wordt uitgevoerd. Op 8 april vond de eerste volksvergadering van de Haagse Kabouters in de Vrije Academie plaats. Tijdens die vergadering waren meer dan tweehonderd mensen aanwezig. Na afloop ging men naar het Binnenhof en hier werd Den Haag uitgeroepen tot Kabouterstad, en deze stad lag natuurlijk in de Oranjevrijstaat. Ook werd hier het kaboutervolkslied De uil zat in de olmen ten gehore gebracht. De Haagse afdeling van Dolle Mina speelde ook een rol tijdens de oprichting van de Kabouterbeweging. Laat ik enkele voorbeelden geven van acties die door de Haagse Kabouters zijn uitgevoerd. In het begin stond vooral het milieu centraal. De gemeente vond dat er in een bosrijke omgeving een viaduct moest worden aangelegd met als gevolg dat er de nodige bomen gekapt waren. Tijdens de opening van dit viaduct begroeven de kabouters een van de slachtoffers van dit kappen; een boom dus. Op een dag veegden enkele Kabouters met stoffer en blik een drukke winkelstraat in het centrum van onze stad schoon. “Vandaag ruimen de Kaboutertjes de rommel voor u op. Zullen we het morgen samen doen?” was het motto van deze actie. Dus niet ‘ruimen jullie daarna die rommel zelf maar op’ maar ‘we gaan het samen doen’. 

Lijst 12

In tegenstelling tot de Provo’s besloten de Kabouters mee te doen met de gemeenteraadsverkiezingen. Ze waren te laat met het indienen van een naam voor hun kieslijst en daarom werd de naam lijst 12 gebruikt. Er stonden twintig kandidaten op die lijst. Omdat de Kabouters van mening waren dat beroepspolitici altijd van alles verbergen, lieten deze kandidaten zich in hun blootje fotograferen in het Scheveningse Bos. Van deze foto werd vervolgens een verkiezingsaffiche gemaakt. Ze konden gebruikmaken van de zeefdrukapparatuur van de Vrije Academie en daar werden het desbetreffende affiche en het Kabouterblad dan ook vervaardigd. Toen de uitslag van de gemeenteraadsverkiezing van 2 juni 1970 bekend werd, bleek de Kabouterpartij twee zetels veroverd te hebben. Wat begonnen was als een wild idee werd nu een serieuze zaak. Welke twee Kabouters zouden gemeenteraadslid worden? Er werd aan mij gevraagd of ik dat zou willen doen, maar omdat ik werkzaam was in het openbaar onderwijs kon dat niet. In die tijd was je dan ambtenaar en ambtenaren kunnen geen gemeenteraadslid worden. Dit zou belangenverstrengeling tot gevolg kunnen hebben. Wel stond vast dat een van de twee Kabouters een vrouw zou moeten zijn. En zo zijn Christy Baas-Behrendt, die al lijsttrekster was, en Casper Schuckink Kool in de raad gekomen. Volgens afspraak hebben ze de vier jaar niet volgemaakt. Anderen, waaronder Ton Venselaar en Gerard van Otterloo, zijn ook enige tijd gemeenteraadslid voor de Kabouterpartij geweest. Gerard is later overgestapt naar de Partij van de Arbeid. Een van de acties die voor de nodige beroering heeft gezorgd, was de bezetting van het voormalige kamp van de vrouwelijke militairen, de Milva’s, bij Kijkduin. Op 1 augustus 1970 hebben de Kabouters dit kamp bezet en omgedoopt tot Vrijdorp. Enkele dagen later werd dit kamp ontruimd en mede hierom werd de raadszaal aan de Javastraat door Kabouters en Dolle Mina’s bezet. 

Anton R. Venselaar

Laat ik jullie iets meer vertellen over de eerdergenoemde Ton Venselaar. Ton is in 1936 in Den Helder geboren als oudste van tien kinderen. Toen Ton een jaar of 21 was kwam hij in Den Haag wonen, onder andere op het adres Nieuwe Schoolstraat 11. Hij heeft onder meer les gekregen van Co Westerik en Ber Mengels. Hij is zowel schilder als tekenaar en graficus. In die tijd een opvallende verschijning in onze stad, met zijn lange baard, gewaden en kettingen. Ton was betrokken bij de organisatie van de Stichting Werkbureau Experimentele Maatschappij, een uitzendbureau voor ‘langharig werkschuw tuig’. Hij had de gewoonte om de andere raadsleden mede namens alle inwoners van Den Haag toe te spreken en dan kon hij nogal eens lang van stof zijn. In 1972 heeft hij Den Haag verlaten en momenteel woont hij in Buitenpost, Friesland.

In de Telegraaf van 5 mei 1971 las ik: “Zowel bij vriend als vijand is er in de afgelopen acht maanden waardering gegroeid voor de serieuze wijze waarop de twee Haagse Kabouters hun taak opvatten en deelnamen aan raads- en commissievergaderingen.” 

Bij de volgende verkiezing voor de gemeenteraad hebben de Kabouters niet meer meegedaan. Ze hadden zich teruggetrokken in het Grote Bos.