Drie keer Hoera!

Koningsdag, Koninginnedag, koningsspelen, Oranjefeesten. Wij vieren de verjaardagen van onze vorsten en vorstinnen uitbundig. Het is meer dan alleen een vrije dag. Om ons heen zien we kermissen, braderieën en rommelmarkten. Kortom, we maken er een echt feest van.

De verjaardag van onze Oranjes en de daarbij behorende festiviteiten hebben niet altijd op hun geboortedag plaats. Zo besloot indertijd de Oranjevereniging van Katwijk voor haar Oranjefeesten vast te houden aan 31 augustus, de verjaardag van koningin Wilhelmina. Dit kwam namelijk beter uit dan de 30 april van koningin Juliana. Het toeristenseizoen werd met die feesten juist mooi afgesloten. En zo is het nog steeds. De Oranjefeesten van Katwijk zijn inmiddels een begrip en heeft de liefde voor het Koningshuis er niet minder op gemaakt.

Het eerste besluit dat koningin Beatrix na haar troonsbestijging nam, was het vasthouden aan Koninginnedag op 30 april. Haar geboortedag op 31 januari vierde zij in familiekring. Het was een verstandig besluit. Zij kon op die manier in alle rust haar verjaardag vieren met haar gezin en de kans op mooi weer was in het voorjaar groter dan midden in de winter. Dit laatste was van belang, omdat het programma er heel anders uit kwam te zien. Niet langer kwam het volk naar de koningin toe, maar de koningin begaf zich onder het volk. Het traditionele defilé langs paleis Soestdijk had dan ook zijn beste tijd gehad; er werden zelfs grappen over gemaakt. Wim Sonneveld had er met zijn conference van ‘de Stalmeester’ al aardig de spot mee gedreven. Zijn opmerking over de “Krentenmikken en andere goedbedoelde rotzooi” die aangeboden werden, is inmiddels een gevleugelde uitdrukking geworden. Leuk, maar ook een beetje onaardig want er was vaak heel veel tijd en liefde in de geschenken gestoken. Koningin Juliana was bovendien aandoenlijk in hoe zij ieder cadeau in ontvangst nam en elke gulle gever aandacht schonk. 

Beatrix had gelijk: het was tijd voor verandering. Het defilé op Koninginnedag werd ingeruild voor een bezoek van de koninklijke familie aan twee steden. Na een ontvangst door de commissaris van de koningin, de burgemeester en de voorzitter van het Oranje-comité volgde een rondleiding door de gemeente. Meestal een kleine, overzichtelijke, feestelijk versierde provincieplaats waar voldoende ruimte was voor het traditionele zaklopen, klompendansen, zanguitvoeringen en handboogschieten, maar ook voor verrassende zaken als wc-potgooien. 

Willem-Alexander trok Koningsdag op zijn beurt weer gelijk met zijn geboortedag op 27 april. Het programma werd ingekort tot een bezoek aan één stad, maar daar kwamen de koningsspelen bij. Hij zette hiermee nog een stapje verder richting het volk dan Beatrix. Hij geeft aan niet alleen koning maar ook vader te zijn. Verjaardag vieren met je hele familie is heel gezellig en waarom zou hij dat ook niet mogen? Daarom viert hij ’s ochtends met het volk feest en ’s middags thuis in familiekring, ongetwijfeld met taart en een borrel. Want zo doen wij dat in Nederland. Wij kennen een keur van rituelen die bij een verjaardag horen: ontbijt op bed, slingers in de kamer, een versierde stoel op school of werk, taart met kaarsjes, het kinderpartijtje en vroeger een dikke sigaar voor opa. Kortom, een dag die niet ongemerkt voorbij zal gaan.

Koninginnedag of Koningsdag, voor de kermis maakt dat niet uit. Het is een festijn voor groot en klein en een lange, oude traditie. In de negentiende eeuw al bracht de koning met zijn kinderen een bezoek aan de kermis op het Lange Voorhout. Zweefmolens en reuzengondels waren er toen nog niet, maar wel spookhuizen en grote tenten waar spelingen van de natuur waren te zien, zoals de vrouw met drie borsten of het schaap met zes poten. En natuurlijk het vechten met de sterke man en het vlooientheater! Dat is echter verleden tijd, maar de oliebollenkraam, het houtblok met de Kop van Jut en het rad van fortuin zijn van alle tijden. Altijd prijs, ook 150 jaar geleden al!

Jong of oud, koning of niet, wij vinden het heel belangrijk dat iemand lang mag blijven leven. Dat zingen wij de jarige dan ook uit volle borst toe en eindigen met een driewerf ‘Hieperdepiep Hoera, Hoera, Hoera’.